ارزیابی شاخص های کیفی جوانه زنی و رشد اولیه گیاهچه نخودفرنگی علوفه ای در پاسخ به قارچ عامل بیماری پژمردگی آوندی

آلودگی بذر به قارچ Fusarium spp. یکی از مهمترین تهدیدهای عمده برای کیفیت بذر و عملکرد محصولات کشاورزی از جمله نخودفرنگی علوفه ای است. هدف از این پژوهش، شناسایی عامل قارچی بذرزاد پژمردگی آوندی فوزاریومی در نمونه های بذری نخودفرنگی علوفه ای، ارزیابی میزان تاثیر آلودگی طبیعی بذر روی برخی صفات مرتبط با جوانه زنی بذر و رشد اولیه­ی گیاهچه­ها و همچنین بررسی روند انتقال آلودگی و بروز بیماری در گیاهان نسل بعد می باشد. به منظور تشخیص آلودگی، از بذور ارقام مختلف نخودفرنگی علوفه ای وارداتی و تولید شده در مزارع استان آذربایجان شرقی (منطقه کلیبر) بر اساس ضوابط انجمن بین المللی آزمون بذر نمونه برداری شد. جدایه های قارچی بر اساس ویژگی های ریخت شناختی و آغازگرهای اختصاصی گونه شناسایی شدند. در مجموع بر اساس ویژگی های ریخت شناختی و آغازگرهای اختصاصی گونه، هفت جدایه­ی قارچی متعلق به Fusarium oxysporum شناسایی شدند. میزان شاخص بیماری ناشی از جدایه های بیماریزا و کم بیماریزا روی گیاهچه های نخودفرنگی علوفه ای از ۰۲/۲ ± ۵۰/۵۳ درصد تا ۷۵/۰ ± ۲۵/۹ درصد متغیر بود. نتایج حاصل از بررسی میزان انتقال آلودگی ناشی از قارچ F. oxysporum از بذر به گیاه نسل بعد نشان داد که میزان بروز بیماری پژمردگی آوندی فوزاریومی در محدوده­ی صفر تا ۱۷/۲ درصد متغیر بود. نتایج این پژوهش نشان داد که پیش بینی دقیق میزان بروز بیماری بذرزاد به علت عدم اطلاع از میزان بیماریزایی جدایه های قارچی و سطح حساسیت متفاوت ارقام به آسانی امکان پذیر نیست. وجود یا عدم وجود آلودگی در بذر نمی تواند تعیین کننده سطح کیفیت بذر و سلامت گیاهچه های نخودفرنگی علوفه ای باشد، بلکه این میزان بیماریزایی است که روی صفات مرتبط با ویژگی های جوانه زنی و رشد اولیه­ی گیاهچه­ها تاثیرگذار است.

کلیدواژه ها:

بروز بیماری ، بیماریزایی ، پژمردگی آوندی ، فوزاریوم ، شاخص بیماری ، شناسایی