جداسازی و شناسایی قارچ های بذرزاد ماشک های علوفه ای و بررسی تاثیر آنها بر روی برخی ویژگی های جوانه زنی

عوامل بیماریزای قارچی یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر رشد و میزان عملکرد محصول ماشک های علوفه ای می باشند. هدف از این پژوهش، جداسازی و شناسایی قارچ های بذرزاد از نمونه های بذری ماشک های علوفه ای، ارزیابی میزان تاثیر آلودگی بذر روی شاخص های بنیه و جوانه زنی و همچنین بررسی روند انتقال آلودگی از بذر به گیاه نسل بعد بود. به منظور ردیابی آلودگی های قارچی در نمونه های بذری، از ارقام مختلف ماشک های علوفه ای در مزارع استان های استان های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل، ایلام، کرمانشاه و کردستان نمونه برداری شد. در مجموع بر اساس ویژگی های ریخت شناختی و آغازگرهای اختصاصی گونه، نه جدایه متعلق به گونه های Alternaria alternata (هفت جدایه، ۸/۷۷ درصد) و Fusarium oxysporum (دو جدایه، ۲/۲۲ درصد) شناسایی شدند. نتایج آزمون بیماریزایی نشان داد که تمامی جدایه های F. oxysporum (دو جدایه) و حدود ۸/۴۲ درصد جدایه های A. alternata (سه جدایه) غیربیماریزا یا اندوفیت بوده و این در حالی است که بقیه جدایه های A. alternata (چهار جدایه، ۲/۵۷ درصد) جداسازی شده از بذر توانستند درجات مختلفی از شاخص بیماری را روی گیاهچه­ی ماشک ها ایجاد نمایند. نتایج حاصل از بررسی میزان انتقال بیماری سوختگی آلترناریایی از بذر به گیاه نسل بعد نشان داد که میزان بروز بیماری ناشی از قارچ A. alternata در شرایط آلودگی طبیعی بذر در محدوده­ی ۳۵/۰ تا ۱۷/۲ درصد و در شرایط مایه کوبی مصنوعی در محدوده­ی ۰۹/۱ تا ۲۲/۳ درصد می باشد. نتایج آزمون جوانه زنی استاندارد نشان داد که در میان نمونه های بذری ارقام مختلف ماشک های علوفه ای مورد بررسی، اختلاف معنیداری از نظر شاخص های بنیه و جوانه زنی وجود دارد. آلودگی بذر به جدایه های اندوفیت و غیربیماریزا قارچ های A. alternata و F. oxysporum تاثیری روی شاخص های مرتبط با ویژگی های جوانه زنی نداشته، درحالیکه جدایه های بیماریزا و یا کم بیماریزای قارچ A. alternata با توجه به میزان بیماریزای آن ها می توانند روی درصد جوانه زنی و کیفیت گیاهچه تاثیرگذار باشند. این اولین گزارش در مورد شناسایی قارچ های بذرزاد از نمونه های بذری ماشک های علوفه ای در ایران می باشد. یافته های این پژوهش دیدگاه های جدیدی را درباره تاثیر میزان بیماریزایی جدایه های قارچی بذرزاد روی شاخص های مرتبط با ویژگی های جوانه زنی و روند انتقال آلودگی به نسل بعد ارائه می دهد که می توانند در بازنگری استاندارد ملی سلامت بذر و اتخاذ راهکارهای مدیریتی موثر و کاربردی مورد استفاده قرار گیرند.

کلیدواژه ها:

انتقال بیماری ، بذرزاد ، بیماریزایی ، سلامت بذر ، گیاهان علوفه ای