ورود
مقالات فارسیISIکنفرانسهاژورنالها

ارزیابی شاخص های کیفیت خاک تک متغیره و چندمتغیره مبنا در بخشی از اراضی کشاورزی دشت سراب (استان آذربایجان شرقی)

محل انتشار: نشریه دانش خاک و گیاه، دوره: 35، شماره: 1
سال انتشار: 1404
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 15

فایل این مقاله در 20 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:
https://civilica.com/doc/2287289

شناسه ملی سند علمی:

JR_SPS-35-1_003

تاریخ نمایه سازی: 25 خرداد 1404

چکیده مقاله:

شاخص کیفیت خاک (SQI) موضوع تحقیق بسیاری از پژوهشگران در سه دهه اخیر بوده اما اغلب جنبه کلی داشته یا محصول مبنا نبوده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و ارزیابی کارایی روش های مختلف تعیین شاخص کیفیت خاک بر مبنای عملکرد محصول گندم آبی پاییزه در بخشی از اراضی دشت سراب بود. برای این کار، از توابع رتبه دهی خطی و غیرخطی و شیوه تلفیق رتبه افزودنی ساده (SA)، افزودنی وزنی (WA)، نمرو (N) و مقیاس شده (SC) استفاده شد و شاخص های کیفیت با عنوان چندمتغیره مبنا به ترتیب SQISC, SQIN, SQIWA, SQISA هم برای مجموعه کل داده ها (TDS) و هم مجموعه حداقل داده ها (MDS) و شاخص کیفیت فیزیکی خاک دکستر (S-index)، جرم مخصوص ظاهری نسبی (RBD) و دامنه رطوبتی با حداقل محدودیت (LLWR) با عنوان شاخص های کیفیت تک متغیره مبنا محاسبه شدند. برای مجموعه TDS هر یک از توابع رتبه دهی (خطی و غیرخطی) منجر به SQIهای بین ۲۸۰/۰ تا ۴۲۵/۰ با تفاوت معنادار (p<۰.۰۵)  شد. برای مجموعه MDS نوع رتبه دهی بر SQI اثر معنادار نداشت. شیوه تلفیق رتبه ها نیز منجر به مقادیر متفاوت SQI شد. برای مجموعه TDS، شاخص کیفیت مقیاس شده (SQISC) و برای مجموعه حداقل داده ها، SQIWA بیشترین مقدار را داشتند (به ترتیب ۴۵/۰ و ۵۳/۰). همبستگی قوی و معنادار (r=۰.۷۴, p<۰.۰۱) بین شاخص های کیفیت حاصل از دو مجموعه داده، نشانگر پتانسیل مجموعه MDS در برآورد شاخص کیفیت با صرفه جویی در هزینه و وقت، حداقل برای خاک های منطقه بود. بر مبنای درجه بندی SQIWA-MDS، خاک بیش از ۷۰ درصد مکان های مطالعه شده درجه کیفیت چهار (پایین یا فقیر) داشتند و در بیش از ۶۵ درصد مکان ها نیز عملکرد گندم آبی پاییزه کمتر از میانگین منطقه مورد بررسی (۳/۴ تن بر هکتار) بود و بیانگر هماهنگی شاخص کیفیت مذکور با عملکرد گندم و کارایی آن در بیان کیفیت خاک های منطقه بود. همبستگی معنادار (p<۰.۰۱) بین شاخص های تک متغیره مبنا (LLWR, RBD, S-index) باSQI  بیانگر این بود که به جای به کارگیری مجموعه ای از ویژگی ها برای ارزیابی کیفیت خاک ها، می توان از یک یا دو شاخص تک متغیره استفاده کرد. در بین سه شاخص مذکور، LLWR بیشترین ضریب همبستگی (r = ۰.۵۵**) را با عملکرد محصول داشت وRBD  در مرتبه بعدی قرار گرفت که نشانگر توان بالقوه دو شاخص مذکور در ارزیابی وضعیت کیفیت خاک های منطقه با هدف عملکرد محصول گندم بود.

کلیدواژه ها:

دشت سراب ، شاخص کیفیت خاک چندمتغیره مبنا ، شاخص کیفیت خاک تک متغیره مبنا ، عملکرد محصول گندم ، مجموعه حداقل داده ها

نویسندگان

سکینه رضوی قلعه‎جوق

گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

محمد رضا نیشابوری

گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

داود زارع حقی

گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

رضا حسن پور

بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • Andrews, S.S., Karlen, D.L., & Mitchell, J.P. (۲۰۰۲a). A comparison ...
  • https://doi.org/۱۰.۱۰۱۶/S۰۱۶۷-۸۸۰۹(۰۱)۰۰۱۷۴-۸Andrews, S.S., Karlen, D.L., & Cambardella, C.A. (۲۰۰۴). The soil ...
  • https://doi.org/۱۰.۲۱۳۶/sssaj۲۰۰۴.۱۹۴۵Andrews, S.S., Mitchell, J.P., Mancinelli, R., Karlen, K.L., Hartz, T.K., ...
  • http://dx.doi.org/۱۰.۲۱۳۴/agronj۲۰۰۲.۰۰۱۲Anonymous. (۱۹۸۸). Reconnaissance Soil Survey of Sarab Plain. Soil and ...
  • Anonymous. (۲۰۱۵). Science and Research Laboratory for the Soil and ...
  • https://doi.org/۱۰.۱۰۱۶/j.still.۲۰۱۳.۰۲.۰۱۳Askari, M.S., & Holden, N.M. (۲۰۱۴). Indices for quantitative evaluation ...
  • https://doi.org/۱۰.۱۰۱۶/j.geoderma.۲۰۱۴.۰۴.۰۱۹Banaie, M.H. (۱۹۹۸). The Map of Soil Moisture and Temperature ...
  • http://dx.doi.org/۱۰.۱۰۱۶/j.soilbio.۲۰۰۶.۰۶.۰۰۱Biswas, J.C., Kalra, N., Maniruzzaman, M., Naher, U.A., & Haque ...
  • http://dx.doi.org/۱۰.۴۲۳۶/ojss.۲۰۱۹.۹۹۰۱۱Biswas, S., Hazra, G.C., Purakayastha, T.J., Saha, N., Mitran, B., ...
  • http://dx.doi.org/۱۰.۱۰۱۶/j.geoderma.۲۰۱۷.۰۱.۰۰۳Brejda, J.J., Karlen, D.L., Smith, J.L., & Allan, D.L. (۲۰۰۰). ...
  • https://doi.org/۱۰.۲۱۳۶/sssaj۲۰۰۰.۶۴۶۲۱۲۵xCarlson, C.G., Gelderman, R., Clay, D.E., & Reitsma, K.D. (۲۰۱۹). ...
  • Cherubin, M.R., Karlen, D.L., Cerri, C.E.P., Franco, A.L.C., Tormena, C.A., ...
  • https://doi.org/۱۰.۱۳۷۱/journal.pone.۰۱۵۰۸۶۰Damiba, W.A.F., Gathenya, J.M., Raude, J.M., & Home, P.J. (۲۰۲۴). ...
  • https://doi.org/۱۰.۱۰۱۶/j.heliyon.۲۰۲۴.e۲۵۶۱۱da Silva, A.P., & Kay, B.D. (۱۹۹۷). Estimating the least ...
  • https://doi.org/۱۰.۲۱۳۶/sssaj۱۹۹۴.۰۳۶۱۵۹۹۵۰۰۵۸۰۰۰۶۰۰۲۸xD’Hose, T., Cougnon, M., Vliegher, A.D., Vandecasteelea, B., Viaene, N., ...
  • http://dx.doi.org/۱۰.۱۰۸۰/۱۰۶۵۶۵۷X.۲۰۱۲.۱۰۷۳۷۰۲۲Dexter, A.R., (۲۰۰۴a). Soil physical quality; Part I. Theory, effects ...
  • http://dx.doi.org/۱۰.۱۰۱۶/j.geodermaa.۲۰۰۳.۰۹.۰۰۵Ditzler, C.A., & Tugel, A.J., (۲۰۰۲). Soil quality field tools ...
  • https://doi.org/۱۰.۲۱۳۴/agronj۲۰۰۲.۳۳۰۰Doran, J.W., & Jones, A.J. (۱۹۹۶). Methods for assessing soil ...
  • http://dx.doi.org/۱۰.۱۰۱۶/S۰۳۰۴-۴۲۳۸(۹۷)۰۰۰۹۰-۳Doran, J.W., & Parkin, B.T. (۱۹۹۴). Defining and assessing soil ...
  • Faiziasl, V., Valizadeh, G.h., Toshih, V., Ashraftalei, A., & Bliss, ...
  • Fenton, O., Vero, S., Schulte, R.P.O., O’Sullivan. L., Bondi, G., ...
  • http://dx.doi.org/۱۰.۱۵۱۵/ijafr-۲۰۱۷-۰۰۰۵Glover, J.N., Reganold, J.P., & Andrews, P.K. (۲۰۰۰). Systematic method ...
  • http://dx.doi.org/۱۰.۱۰۱۶/S۰۱۶۷-۸۸۰۹(۰۰)۰۰۱۳۱-۶Guo, L.L., Sun, Z., Ouyang, Z., Han, D., & Li, ...
  • http://dx.doi.org/۱۰.۱۰۱۶/j.catena.۲۰۱۷.۰۱.۰۱۵Hosseinpour, A. (۲۰۰۸). Soil Chemistry and Fertility. Payam Noor University ...
  • Jolliffe, I.T. (۱۹۸۶). Principle component analysis. Springer-Verlag ...
  • Jones, C.A. (۱۹۸۳). Effect of soil texture on critical bulk ...
  • https://doi.org/۱۰.۲۱۳۶/SSSAJ۱۹۸۳.۰۳۶۱۵۹۹۵۰۰۴۷۰۰۰۶۰۰۲۹XKarlen, D.L., Mausbach, M.J., Doran, J.W., Cline, R.G., Harris, R.F. ...
  • https://doi.org/۱۰.۲۱۳۶/sssaj۱۹۹۷.۰۳۶۱۵۹۹۵۰۰۶۱۰۰۰۱۰۰۰۱xKarlen, D.L., & Stott, D.E. (۱۹۹۴). A framework for evaluating ...
  • https://doi.org/۱۰.۲۱۳۶/sssaspecpub۳۵.c۴Karlen, D.L., Gardner, J.C. & Rosek, M.J. (۱۹۹۸). A soil ...
  • https://doi.org/۱۰.۲۱۳۴/jpa۱۹۹۸.۰۰۵۶Karlen, D.L., Andrews, S.S., Doran, J.W., & Wienhold, B.J. (۲۰۰۳). ...
  • https://doi.org/۱۰.۱۰۸۰/۰۰۲۲۴۵۶۱.۲۰۰۳.۱۲۴۵۷۵۲۴Khalifezadeh Koureh, H., Asgarzadeh, H., Mosaddeghi, M.R., & Khodaverdiloo, H. ...
  • Larson, W.E., & Pierce, F.J. (۱۹۹۱). Conservation and enhancement of ...
  • Marzaioli, R., D’Ascoli, R., De Pascale, R.A., & Rutigliano, F.A. ...
  • https://doi.org/۱۰.۱۰۱۶/j.apsoil.۲۰۰۹.۱۲.۰۰۷Masto, R.E., Chhonkar, P.K., Singh, D., & Patra, A.K. (۲۰۰۸). ...
  • https://doi.org/۱۰.۱۰۰۷/s۱۰۶۶۱-۰۰۷-۹۶۹۷-zMoncada, M.P., Ball, B.C., Gabriels, D., Lobo, D., & Cornelis, ...
  • http://dx.doi.org/۱۰.۲۱۳۶/sssaj۲۰۱۴.۰۶.۰۲۵۹Moody, P. (۲۰۰۶). Understanding soil pH, Natural Resource Sciences, Pp, ...
  • http://dx.doi.org/۱۰.۹۷۳۴/ijpss/۲۰۱۹/v۳۱i۲۳۰۲۰۸Mukherjee, A., & Lal, R. (۲۰۱۴). Comparison of soil quality ...
  • https://doi.org/۱۰.۱۳۷۱/journal.pone.۰۱۰۵۹۸۱Mulyono, A., Harryanto, R., Suriadikusumah, A., & Djuwansah, M. (۲۰۱۹). ...
  • https://doi.org/۱۰.۱۲۹۱۱/۲۲۹۹۸۹۹۳/۹۳۹۴۲Nabiollahi, K., Taghizadeh-Mehrjardi, R., Kerry, R., & Moradiana, S.h. (۲۰۱۷). ...
  • http://dx.doi.org/۱۰.۱۰۱۶/j.ecolind.۲۰۱۷.۰۸.۰۰۱Ortega, R.A., & Santibanez, O.A. (۲۰۰۷). Determination of management zones ...
  • https://doi.org/۱۰.۱۰۱۶/j.compag.۲۰۰۶.۱۲.۰۱۱ Parr, J.F., Papendick, R.I., Hornick, S.B., & Meyer, R.E. (۱۹۹۲). ...
  • https://doi.org/۱۰.۱۰۱۷/S۰۸۸۹۱۸۹۳۰۰۰۰۴۳۶۷Qi, Y., Darilek, J.L., Huang, B., Zhao, Y., Sun, W., ...
  • https://doi.org/۱۰.۱۰۱۶/j.geoderma.۲۰۰۸.۱۲.۰۱۵Qian, F., Yu, Y., Dong, X., & Gu, H. (۲۰۲۳). ...
  • https://doi.org/۱۰.۱۱۸۲۱/xb۲۰۰۰۰۵۰۰۴Rahmanipour, F., Marzaioli, R., Hossein, A.B., Fereidouni, Z., & Rahimi ...
  • http://dx.doi.org/۱۰.۱۰۱۶/j.ecolind.۲۰۱۳.۱۲.۰۰۳Ranjbar, G. (۲۰۱۵). Optimal agronomic management for wheat production under ...
  • Rawls, W.J., Brakensiek, D.L., & Saxton, K.E. (۱۹۸۲). Estimation of ...
  • https://doi.org/۱۰.۱۳۰۳۱/۲۰۱۳.۳۳۷۲۰Reynolds, W.D., Drury, C.F., Yang, X.M., & Ton, C.F. (۲۰۰۸). ...
  • http://dx.doi.org/۱۰.۱۰۱۶/j.geoderma.۲۰۰۸.۰۶.۰۱۷Rezaee, A. (۱۹۹۶). Evaluation of the use of soil particle ...
  • Rezaee, L., Moosavi, A.A., Davatgar, N., & Sepaskhah, A.R. (۲۰۲۰). ...
  • https://ui.adsabs.harvard.edu/link_gateway/۲۰۲۰EcInd.۱۱۷۰۶۵۶۶R/doi:۱۰.۱۰۱۶/j.ecolind.۲۰۲۰.۱۰۶۵۶۶Saleh, A.A., Elsharkawy, M.M., Abdelrahman, M.A.E., & Arafat, S.M. (۲۰۲۱). ...
  • http://dx.doi.org/۱۰.۱۱۵۵/۲۰۲۱/۱۴۳۴۶۹۲Seybold, C.A., Mausbach, M.J., Karlen, D.L., & Rogers, H.H. (۲۰۱۶). ...
  • Shah, T.I., Shah, A.M., Bangroo, Sh.A, Sharma, M.P., Aezum, A.M., ...
  • https://doi.org/۱۰.۳۳۹۰/agronomy۱۲۰۸۱۸۷۰Shahbazi, K., & Besharati, H. (۲۰۱۳). Overview of agricultural soil ...
  • https://doi.org/۱۰.۲۲۰۹۲/۱mj.۲۰۱۳.۱۰۰۰۷۲Shakouri, Katigeri. M., Soltani, S.H., Karbalai Aghamolki, M.T., & Keshtekar ...
  • https://doi.org/۱۰.۲۲۰۹۲/ijsr.۲۰۱۹.۱۲۴۴۱۱.۴۱۵Shukla, M.K., Lal, R., & Ebinger, M. (۲۰۰۶). Determining soil ...
  • https://doi.org/۱۰.۱۰۱۶/j.still.۲۰۰۵.۰۳.۰۱۱Sinha, S.h., Masto, R.E., Ram, L.C., Selvi, V.A., Srivastava, N.K., ...
  • http://dx.doi.org/۱۰.۱۰۱۶/j.soilbio.۲۰۰۸.۱۱.۰۲۲Sun, B., Zhou, S., & Zhao, Q. (۲۰۰۳). Evaluation of ...
  • https://doi.org/۱۰.۱۰۱۶/S۰۰۱۶-۷۰۶۱(۰۳)۰۰۰۷۸-۸Vadivel, A., & Shivana, M., (۲۰۲۰). Analytical Techniques in Soil, ...
  • Van Genuchten, M.T.h. (۱۹۸۰). A closed-form equation for predicting the ...
  • Van Lier, Q.d.J., Bras, R., & Solo, Ci. (۲۰۱۴). Revisiting ...
  • http://dx.doi.org/۱۰.۱۵۹۰/S۰۱۰۰-۰۶۸۳۲۰۱۴۰۰۰۱۰۰۰۰۱Weil, R.R., & Brady, N.C. (۲۰۱۷). The nature and properties ...
  • Wienhold, B.J., Karlen, D.L., Andrews, S.S., & Stott, D.E. (۲۰۰۹). ...
  • DOI: ۱۰.۱۰۱۷/S۱۷۴۲۱۷۰۵۰۹۹۹۰۰۹۳Wymore, A.W. (۱۹۹۳). Model-based systems engineering. CRC Press, Boca ...
    • نمایش کامل مراجع