چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: استفاده از مکمل های غذایی جهت بهبود رشد، تولید مطلوب و افزایش بهره وری خوراک در تغذیه دام و طیور به عنوان یک راه حل مناسب در به کارگیری هرچه بهتر خوراک امری متداول شده است. همراه با پیشرفت صنعت نانو، توجه به نانوذرات به ویژه
نانوذرات نقره به عنوان یک ماده ی ضدباکتریایی و محرک رشد افزایش یافته است.
نانوذرات نقره می توانند مانند آنتی بیوتیک های محرک رشد محسوب گردند و بر رشد و سلامت دام وطیور موثر واقع شود. اخیرا مطرح شده است که
نانوذرات نقره می توانند به عنوان یکی از عوامل القاکننده ی استرس اکسیداتیو عمل کنند و بیان ژن های اکسیداتیو را تحت تاثیر قرار دهند. مکانیزم تاثیر نقره بر سلول های بیماری زا می تواند به علت بالا بودن قابلیت جذب یون های نقره باشد که بلافاصله وارد غشای سلول باکتری بیماریزا می شود و غشای سلولی را نشت پذیر می کند. از طرفی اسیدهای ارگانیک و نمک های آن به عنوان یک افزودنی در تغذیه دام و طیور جایگاه خاصی پیدا کرده است و با دارا بودن اثرات محرک رشدی، جایگزین مناسبی برای آنتی بیوتیک ها شناخته شده اند استفاده از مکمل اسیدهای ارگانیک، سبب بهبود عملکرد جوجه های گوشتی از طریق بهبود مصرف خوراک، هضم و جذب آن، کاهش تولید مواد سمی و افزایش میکرواورگانیسم های مطلوب روده، کاهش وقوع عفونت ها و تعدیل پاسخ ایمنی طیور گردید. همچنین زئولیت یک ماده ی معدنی از جنس آلومینوسیلیکات های هیدراته است که ساختمان سه بعدی و کریستالی به شدت منفذدار داشته و حاوی عناصر قلیائی مانند پتاسیم، سدیم، کلسیم، منیزیم می باشد. این تحقیق با هدف بررسی اثر
نانوذرات نقره پوشش داده شده بر زئولیت و اسید ارگانیک بر بیان نسبی ژن های سوپراکسید دیسموتاز،
گلوتاتیون پراکسیداز و
کاتالاز در کبد و روده جوجه های گوشتی انجام گرفت.
مواد و روش ها: این آزمایش با استفاده از ۴۵۰ قطعه جوجه گوشتی در پنج تیمار و شش تکرار و در هر واحد آزمایشی ۱۵ قطعه در قالب طرح کاملا تصادفی در ایستگاه تحقیقات طیور دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، انجام شد. نیازهای تغذیه ای آن ها برای دوره های آغازین (۲۱-۱ روزگی) مطابق با توصیه راهنمای نگهداری سویه کاب ۵۰۰ تهیه شد و جیره های غذایی با استفاده از نرم افزار UFFDA تنظیم شد. تیمارهای آزمایشی شامل: ۱) تیمار شاهد (C)، ۲) تیمار شاهد مکمل شده با ۱ درصد زئولیت (Z)، ۳) تیمار شاهد مکمل شده با ۱ درصد زئولیت پوشش داده شده با ۰/۵ درصد نانونقره (NS)، ۴) تیمار شاهد مکمل شده با ۰/۱۵ درصد اسید ارگانیک (OA) و ۵) تیمار شاهد مکمل شده با ۱ درصد زئولیت پوشش داده شده با ۰/۵ درصد نانونقره و ۰/۱۵ درصد اسید ارگانیک (NSOA) بودند. ترکیب و خواص نانو ذرات نقره به وسیله طیف سنجی تبدیل فوریه فروسرخ (FTIR) و آنالیز انکسار اشعه X (XRD) تعیین گردید. برای انجام آزمایشات مولکولی ابتدا Total RNA با استفاده از کیت استخراج ترایزول (TRIzol) ساخته شرکت سیگماآلدریچ (Sigma Aldrich) استخراج و برای تعیین کیفیت RNA استخراجی از بافت ها، از ژل آگارز ۱ درصد استفاده شد. در روز ۲۱ دوره ی پرورش به طور تصادفی از ۳ تکرار بیولوژیک و ۳ تکرار تکنیکال، قطعه ای به طول ۱ سانتی متر از بافت کبد و روده کوچک جدا شد و پس از انتقال به میکروتیوپ، جهت بررسی بیان نسبی ژنهای
سوپراکسید دیسموتاز (SOD)،
گلوتاتیون پراکسیداز (GPX) و
کاتالاز (CAT) به ازت مایع منتقل شد.
نتایج: داده های این تحقیق در روز ۲۱ دوره پرورش در بافت کبد نشان داد بیان نسبی ژن
SOD در کلیه تیمارهای آزمایشی کمتر از تیمار شاهد بود به طوری که کمترین میزان بیان نسبی ژن
SOD مربوط به تیمار Z می باشد (۰/۰۵>p). بیان نسبی ژن
GPX در در تیمارهای Z، NS و NSOA نسبت به تیمار شاهد به طور معنی داری افزایش یافته بود؛ در حالی که در تیمار OA بیان نسبی ژن
GPX به طور معنی داری کمتر از تیمار شاهد بود (۰/۰۵>p). در تیمار OA، NS و Z، بیان نسبی ژن
CAT به طور معنی داری کمتر از تیمار شاهد بود (۰/۰۵>P). همچنین، در بافت روده، نتایج آزمایش ما نشان داد که در روز ۲۱ دوره پرورش تیمارهای آزمایشی باعث کاهش بیان نسبی ژن
SOD شد به طوری که کمترین میزان بیان نسبی مربوط به تیمار NS بود (۰/۰۵>p). بیان نسبی ژن
GPX بافت روده در تیمارهای آزمایشی نسبت به تیمار شاهد به طور معنی داری کمتر بود (۰/۰۵>p). ارزیابی بیان نسبی ژن
CAT در بافت روده در تیمارهای NSOA، NS و OA نسبت به تیمار شاهد به طور معنی داری کمتر بود (۰/۰۵>p)؛ به طوری که تیمارهای NS و OA از کمترین میزان بیان نسبی برخوردار بودند.
نتیجه گیری: تیمارهای حاوی
نانوذرات نقره و زئولیت بیشترین اثرگذاری را در بیان نسبی ژن های SOD,
GPX و
CAT از خود نشان دادند، درصورتی که تیمار اسیدارگانیک موجب کاهش بیان نسبی ژن های مذکور گردید. از آن جا که روده اولین محل جذب مواد خوراکی هضم شده می باشد، ممکن است سلول های بافت روده به عنوان اولین سد تدافعی در برابر رادیکال های آزاد، واکنش بیستری نسبت به کبد از طریق افزایش بیان ژن های اکسیداتیو در برابر ترکیبات غذایی اکسیدانی از خود نشان دهد یا ژن های بیشتری در سیستم آنتی اکسیدانی دخیل شوند. در آزمایش حاضر نیز تغییرات و کاهش بیان نسبی ژن در هر سه ژن SOD،
GPX و
CAT در بافت روده مشاهده شد.