ارزیابی خصوصیات گلدهی، عملکرد و کیفیت سوخ در ارقام تجاری پیاز روز کوتاه (Allium cepqa L.)

سابقه و هدف: بررسی تنوع ژنتیکی و آگاهی از پتانسیل عملکرد، خصوصیات کیفی و گلدهی پیاز و شناسایی روابط بین صفات به محقق کمک می کند تا در برنامه های اصلاحی و پیشبرد نسل ها چه صفاتی را برای دستیابی به حداکثر عملکرد سوخ و بذر مدنظر قراردهد. جهت تولید محصول با کیفیت و مطابق با اصول فنی کشت، آگاهی از خصوصیات گلدهی پیاز و روابط بین صفات ضروری است. در واقع بدست آوردن مقادیر قابل قبول بذر تنها براساس داشتن اطلاعات کافی در مورد گلدهی این گیاه امکان پذیر است. ژنوتیپ های مورد بررسی در این تحقیق بخشی از پروژه اصلاحی انجام شده پیاز می باشد که به منظور دستیابی به ارقام آزادگرده افشان پیاز روز کوتاه همچنان ادامه دارد. بنابراین شناسایی خصوصیات گلدهی ژنوتیپ ها بسیار حایز اهمیت است. این پژوهش به-منظور بررسی و مقایسه پتانسیل عملکرد سوخ، خصوصیات کیفی و گلدهی نه ژنوتیپ پیاز روزکوتاه و مطالعه روابط بین صفات گلدهی انجام شد. مواد و روش ها: در این پژوهش نه ژنوتیپ پیاز روزکوتاه (شامل هشت هیبرید تجاری پیاز با نام های: سحر، پالیز، صبا، ساوانا سوئیت،گلدن آی، داستر، ایمپراتریز، پریماورا و رقم آزادگرده افشان تگزاس ارلی گرانو) در طی سه سال زراعی (۱۴۰۰-۱۳۹۷) از نظر صفات کمی و کیفی ارزیابی شدند. در طی دو سال اول ارزیابی خصوصیات سوخ ژنوتیپ ها در دو منطقه اصفهان و خوزستان انجام شد و سپس در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ ژنوتیپ ها در اصفهان از نظر خصوصیات گلدهی (تعداد ساقه گلدهنده، تعداد گل باز شده، تعداد گل حاوی بذر، تاریخ رسیدگی، وزن هزار دانه، عملکرد بذر در هر گل آذین و عملکرد بذر در بوته) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار با یکدیگر مقایسه شدند. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که عملکرد سوخ، مواد جامد محلول و درصد ماده خشک تحت تاثیر اثر سال قرار نگرفتند; اما در دو مکان تفاوت بین صفات معنی دار شد. در هر دو منطقه عملکرد سوخ هیبرید های تجاری صبا، ساوانا سوئیت و رقم آزادگرده افشان تگزاس ارلی گرانو با اختلاف معنی دار بالاترین میزان و ارقام سحر و پالیز در رده پایین از نظر عملکرد سوخ بودند. بیشترین و کمترین میزان عملکرد بذر به ترتیب به ارقام صبا و پالیز تعلق داشت. نتایج همبستگی نشان داد که وزن هزاردانه رابطه مثبت معنی دار در سطح ۵ درصد با عملکرد بذر و رابطه منفی معنی دار با تعداد ساقه گلدهنده داشت. نتایج تجزیه خوشه ای براساس صفات مختلف گلدهی، ژنوتیپ ها را در سه گروه مجزا قرارداد.نتیجه گیری: بر طبق نتایج ارزیابی خصوصیات سوخ در طی دو سال و در دو منطقه، صفات تحت تاثیر اثر سال قرار نگرفتند که عمدتا بدلیل شرایط نسبتا پایدار جوی در دو سال آزمایش بود. عملکرد سوخ در هر دو سال در منطقه خوزستان با اختلاف معنی دار نسبت به اصفهان بیشتر بود که علت این امر طولانی بودن دوره رشد در منطقه خوزستان نسبت به اصفهان است. در در مقابل درصد ماده خشک و ماد جامد محلول در ژنوتیپ های منطقه اصفهان با اختلاف معنی دار بیشتر از منطقه خوزستان بود. تولید بذر پیاز ارزش اقتصادی بالایی دارد که در این امر گل دهی، میزان بذر و داشتن وزن هزاردانه مناسب نقش مهم دارند. نتایج این مطالعه نشان داد که صبا با بیشترین تعداد ساقه گلدهنده و بیشترین وزن هزار دانه، دارای بالاترین عملکرد بذر در گل آذین و در بوته و پالیز با کمترین وزن هزار دانه، کمترین عملکرد بذر در گل آذین و در بوته را دارا بود. بود. از نظر دوره رسیدگی بذر پالیز و پریماورا زودرس ترین و ایمپراتریز و تگزاس دیررس ترین بودند.

کلیدواژه ها:

:Allium cepa ، ساقه گلدهنده ، وزن هزار دانه ، عملکرد بذر