چالش های روش شناختی در تعریف زیبایی شناختی زشتی

در تاریخ هنر و به ویژه دوره های متاخر آن، انبوهی از آثار هنری پدید آمده اند که موضوع و محتوا یا مواد و مصالح و قالب اجرا و پرداختشان از نوع و به گونه ای بوده است که در فاهمه متعارف و سنت های زیبایی شناختی پیشینشان، زشت انگاشته می شده اند. فارغ از اینکه استفاده از زشتی ها در این آثار با چه نیت ها و کارکردهایی صورت گرفته، نفس اختلاف نظر در تعریف زشتی و چیستی آن، دست کم در تولید شماری از آنها، نقش داشته است؛ به این معنا که بسیاری از تولیدکنندگان این فرآورده ها و مخاطبان پذیرنده شان، با تشکیک در تعاریف مرسوم و کلیشه ای از زشتی، عناصر زشت انگاشته شده چنین ابداعاتی را زشت نمی یافته اند. اینکه زمینه های تلقی های رایج از زشتی ها چگونه به بروز آثار یادشده منجر شده، موضوع پژوهش حاضر بوده است. با این هدف، کوشش شده پس از شرحی از پیشینه مهم ترین نگرش ها به زشتی ها در تاریخ زیبایی شناسی غربی، شماری از عمده نتایج و دلالات حاصل از این برداشت ها معناشناسی شوند و بر اساسشان، امهات رویکردها در تعریف زشتی مقوله بندی گردند. دشواری ها و چالش هایی روش شناختی که بنا بر مقوله بندی تعاریف شناسایی و تشریح شده اند شامل مسائلی چون ابتنای تعریف زشتی بر زیبایی، سیالیت و تشکیک مفهوم زشتی و متعاقبا گستردگی و تکثر مصادیقش، و نسبیت مکانی و زمانی و شخصی اش بوده اند. نتیجه گیری شده هر تعریف کارکردی یا جهان شمولی از زشتی و نیز هر نقد و قضاوتی از آثار حاوی آن، چنانچه این مسائل را لحاظ نکنند، به لحاظ روش شناختی ناقص خواهند بود.

کلیدواژه ها:

زشت وزیبا ، تعریف زشتی ، زیبایی شناسی زشتی ، روش شناسی هنر ، تاریخ زیبایی شناسی