برنامه ساختاری نظام کشت محصولات منتخب زراعی حوضه آبریز تجن مبتنی بر پایداری منابع آبی

هدف اصلی تحقیق حاضر تدوین برنامه کشت بهینه محصولات زراعی حوضه آبریز تجن بود. بدین منظور از دو مدل رایج برنامه ریزی ریاضی قطعی شامل برنامه ریزی خطی و  آرمانی و مدل غیرقطعی برنامه­ریزی خاکستری استفاده شد. در این راستا اطلاعات سری زمانی محصولات زراعی منتخب، منابع آب حوضه و میزان مصارف آب در بخش کشاورزی طی سال های ۱۴۰۰-۱۳۹۶ حاصل از گزارشات سالانه کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی و شرکت سهامی آب منطقه ای استان مازندران گردآوری شد. نتایج حاکی از آن است الگوی آرمانی به لحاظ سودآوری از الگوی خطی بدتر و به لحاظ محیط­زیستی از این الگو بهتر است و می توان نتیجه گرفت که الگوی آرمانی میانه بین الگوهای فعلی و خطی است. اگر ملاک تعیین الگوی بهینه، سودآوری و صرفه جویی در مصرف نهاده های مختل کننده پایداری باشد، الگوی خاکستری با میانگین کاهش ۲۳، ۲۲ و ۵۰ درصدی به ترتیب در استفاده از آب، کودهای شیمیایی و سموم کشاورزی ( بر اساس دامنه صرفه­جویی در مصرف نهاده­های مذکور)، الگوی مناسب تری جهت توصیه می باشد. همچنین، این الگو امکان کسب ۲۱۸۱۸ میلیارد ریال سود ناخالص را تنها از کشت محصولات جو، ذرت دانه ای و برنج تضمین می نماید. علاوه بر این، مدل های برنامه ریزی خطی و آرمانی نمی توانند برنامه مناسبی در شرایط ترسالی/خشکسالی به کشاورزان ارائه نمایند. لذا، پیشنهاد می شود فعالیت های ترویجی در راستای آگاهی بخشی در خصوص منافع حاصل از پیاده سازی مدل برنامه ریزی خاکستری بر آب و خاک منطقه و درآمد کشاورزان انجام شود.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی ریاضی ، سازگاری ، عدم قطعیت ، مازندران ، منابع آب