ارزیابی تغییرات کیفی آب رودخانه مرزی ارس در ورودی و خروجی سد خداآفرین با استفاده از شاخص های کیفی آب

برآورد قابل اطمینان از تغییرات پارامترهای کیفی آب در مخازن کشور به منظور برنامه ریزی های کارآمد و بهره برداری از منابع آبی در مقیاس زمانی و مکانی حائز اهمیت است. در مطالعه حاضر ابتدا ارزیابی تغییرات پارامترهای کیفی آب سد خداآفرین در دو ایستگاه ورودی و خروجی به مخزن سد طی دوره مطالعاتی سال آبی ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ مدنظر قرار گرفت. سپس جهت شناسایی و طبقه بندی کیفیت آب برای مصارف مختلف از شاخص های IRWQI، NSFWQI و CWQI استفاده گردید. مطابق نتایج، حداکثر مقدار پارامترهای کیفی آب از جمله کدورت، مجموع کلیفرم، نیترات، TDS، TSS، EC، DO، BOD۵ و COD به ترتیب معادل ۵۹۰۰ (NTU)، ۳۵۰۰۰ (MPN/۱۰۰ ml)، ۳/۱۱، ۷/۱۰۰۱، ۵۵۸۰، ۱۵۹۰ (us/cm)، ۳/۱۲، ۵/۵ و ۳۲ (mg/L) برآورد گردید. مطابق نتایج به دست آمده BOD در خروجی مخزن نسبت به ورودی به میزان ۳/۱۰ درصد کاهش می یابد. دلیل کاهش آن نسبت به ایستگاه ورودی، کاهش تجزیه مواد آلی و تبدیل آن به ترکیبات معدنی بوده که علت آن را می توان فعالیت باکتری ها قلمداد کرد. متوسط مقدار COD برای ورودی و خروجی سد خداآفرین به ترتیب معادل ۴/۱۳ و ۸/۱۳ میلی گرم بر لیتر محاسبه شد که افزایش ۹/۲ درصدی را نشان می دهد. با ارزیابی مقادیر شاخص های کیفیت آب مشخص گردید که بازه تغییرات شاخص های IRWQI و NSFWQI در خروجی سد خداآفرین به ترتیب بین ۳۹ تا ۴/۷۲ و ۵۴ تا ۷۸ به دست آمد که براساس شاخص CWQI نیز این مقدار معادل ۴۰ محاسبه شد که نشان دهنده بهود کیفیت آب در خروجی مخزن آب است. کاهش سرعت آب و ته نشین شدن آب در پشت مخزن سد و رقیق سازی آب مخزن بواسطه ورود رودخانه هاکاری باعث گردیده تا کیفیت آب در خروجی در وضعیت قابل قبولی قرار داشته باشد. اما در ورودی سد خداآفرین به علت ورود آلاینده های مختلف کیفیت آب براساس مقادیر هر دو شاخص در طبقه نسبتا بد و بد قرار گرفت.

کلیدواژه ها:

پارامترهای کیفی آب ، رودخانه ارس ، IRWQI ، NSFWQI و CCME