تدوین مدل مفهومی زودباوری بر اساس منابع اسلامی

پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل مفهومی زودباوری بر اساس منابع اسلامی انجام شد. درک مفهوم زودباوری از ویژگی های اساسی انسان و در قلمرو شناخت اجتماعی است که زودباوری، درک فرد را نسبت به قضاوت ها و تصمیم های انسانی تحریف و تضعیف می کند. روش پژوهش در این تحقیق به صورت تحلیل محتوای کیفی شیه و شانون به شیوه تحلیل محتوای عرفی و قراردادی بود. بدین منظور، ابتدا با تعیین واحد تحلیل معنایی، تمام آیات قرآن کریم و روایات مورد بررسی قرار گرفت و تحلیل داده های آیات و روایات مربوط به زودباوری با روش تحلیل محتوای کیفی در سه مرحله کدگذاری شد. یافته های پژوهش نشان داد که بر اساس منابع اسلامی، ۵ مولفه اصلی شامل سرعت در پذیرش، سرعت در تغییر، زودفریبی، ضعف در تدبیر و غفلت از شر شناسایی و استنتاج شدند که از مفاهیم سفاهت (سفه)، حماقت (حمق) و بلاهت (بله) استخراج شده اند. طبق مدل به دست آمده، زمینه هایی شامل جهل و نابخردی، بی ایمانی و عدم شناخت اجتماعی وجود دارد که تسهیل گر زودباوری هستند. با بررسی این مفاهیم که هسته مرکزی مدل حاضر را تشکیل می دهند و با توجه به منابع اسلامی درباره زودباوری مشخص شد، سفاهت و حماقت نقش اصلی را ایفا می کنند و بلاهت سبب استواری در زودباوری است. بنابراین، برای اجتناب از زودباوری در حوزه روابط بین فردی اولویت به رفع زمینه ها است.

کلیدواژه ها:

زودباوری ، فریب پذیری ، نابخردی میان فردی ، مدل مفهومی ، منابع اسلامی