اثر باکتری های محرک رشد گیاه بر جوانه زنی و رشد اولیه گیاه یونجه (Medicago sativa) تحت شرایط تنش شوری

چکیده مبسوط مقدمه: شوری از مهم ترین تنش های غیر زیستی است که به دلیل ایجاد پتانسیل پایین اسمزی، اختلال در جذب آب و سمیت یونی سبب عدم یکنواختی در جوانه زنی و سبز شدن بذر می شود. توسعه روش های زیستی ساده و کم هزینه برای مدیریت تنش شوری در کوتاه مدت راهکاری مفید است. استفاده از ریزوباکتری های محرک رشد گیاهی، سرعت و یکنواختی جوانه زنی را افزایش می دهد. این پژوهش با هدف بررسی اثر باکتری های محرک رشد گیاهی بر شاخص های جوانه زنی و رشد بذر یونجه همدانی در سطوح مختلف شوری اجرا گردید. مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با ۴ تکرار در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشگاه شهرکرد در سال ۱۳۹۶ اجرا گردید. فاکتور اول شامل ۶ سطح شوری صفر، ۵/۲، ۵، ۵/۷، ۱۰ و ۵/۱۲ دسی زیمنس بر متر از نمک کلرید سدیم و فاکتور دوم شامل ۴ سطح پیش تیمار باکتریایی شامل عدم تلقیح بذر با باکتری و بیوپرایمینگ با آسیتنروباکتر (Acinetrobacter calcoaceticus PTCC ۱۳۱۸)، باسیلوس (Bacillus megaterium PTCC ۱۲۵۰) و انتروباکتر (Enterobacter aerogenes PTCC ۱۲۲۱) روی بذرهای یونجه همدانی بود. بذرها پس از تیمار با باکتری در اتاقک رشد با درجه حرارت ۲۰ درجه سلسیوس قرار گرفتند. بسته به تیمار شوری با محلول های مورد نظر آبیاری شدند. پس از گذشت ۱۰ روز شاخص های درصد و سرعت جوانه زنی، طول گیاهچه، وزن خشک گیاهچه، شاخص بنیه I، II و ضریب آلومتریک محاسبه شدند. یافته ها: با افزایش سطح شوری از ۱۰ دسی زیمنس بر متر، شاخص های جوانه زنی و رشد گیاهچه کاهش یافت. بیشترین میزان کاهش نسبت به شاهد در سطح شوری ۵/۱۲ دسی زیمنس بر متر برای درصد جوانه زنی ۸۱/۱۰ درصد، سرعت جوانه زنی ۴۸/۴۹ درصد، طول ساقه چه و ریشه چه به ترتیب ۳۰/۱۳ و ۸۸/۲۸ درصد و شاخص بنیه I و II به ترتیب ۲۷/۳۰ و ۲۸/۶ درصد به دست آمد. بذرهای تیمار شده با A. calcoaceticus توانستند شرایط تنش شوری را بهتر تحمل کنند. از نظر درصد جوانه زنی این بذرها در شوری ۵/۱۲ دسی زیمنس بر متر تنها کاهش ۴ درصدی نسبت به شاهد بدون تنش داشتند. در شرایط شوری ۵/۲ و ۵ دسی زیمنس بر متر، بیشترین میزان سرعت جوانه زنی با کاربرد باکتری A. calcoaceticus به دست آمد و بذرهای تیمار شده با باکتری E. aerogenes ثبات بالایی در سطوح مختلف شوری برای صفت طول گیاهچه از خود نشان دادند. بالاترین شاخص بنیه مربوط به استفاده از باکتری A. calcoaceticus در شوری ۵/۷ دسی زیمنس بر متر بود. نتیجه گیری: باکتری A. calcoaceticus نقش موثری در تعدیل اثرات منفی شوری بر صفات درصد و سرعت جوانه زنی، شاخص بنیه I و II و ضریب آلومتریک داشت و باکتری E. aerogenes به صورت کارآمدتر سبب تعدیل اثرات منفی شوری بر صفات طول و وزن خشک گیاهچه شد. جنبه های نوآوری: ۱-باکتری A. calcoaceticus سبب افزایش درصد و سرعت جوانه زنی بذرهای یونجه همدانی تحت تنش شوری شد. ۲-باکتری E. aerogenes به صورت کارآمدی سبب تعدیل اثرات منفی شوری بر طول و وزن خشک گیاهچه یونجه گردید.

کلیدواژه ها:

Acinetrobacter ، Enterobacter ، Bacillus ، Germination percentage ، Vigor index ، seedling dry weight ، آسینتروباکتر ، انتروباکتر ، باسیلوس ، درصد جوانه زنی ، شاخص بنیه ، وزن خشک گیاهچه