ارزیابی مدل خطی تعمیم یافته به داده های درصد جوانه زنی و مقایسه آن با روش تبدیل جذری

چکیده مبسوط مقدمه: در تحقیقات بذر، داده های درصد جوانه زنی حاصل از شمارش بوده و دارای توزیع دوجمله ای می باشد و از این رو، محققان بذر قبل از انجام تجزیه واریانس و مقایسه تیمارها، برای تثبیت واریانس و نرمال سازی داده ها از تبدیل داده ها به ویژه تبدیل جذری استفاده می کنند. با وجود استفاده از تبدیل داده ها، این روش ایرادات اساسی در ساختار دارد که نتایج آزمایش را خدشه دار می کند. از این رو معرفی و جایگزین کردن یک روش که بدون استفاده از تبدیل داده ها، فرضیات تحقیق را حفظ کند و نتایج قابل قبولی در اختیار محقق قرار دهد، حائز اهمیت است. استفاده از مدل خطی تعمیم یافته به عنوان یک روش جایگزین برای تجزیه و تحلیل داده های جوانه زنی با توزیع دو جمله ای می باشد. در این تحقیق، ابتدا مدل خطی تعمیم یافته معرفی و سپس بر اساس داده های شبیه سازی و داده های جوانه زنی، به بررسی کارایی آن پرداخته می شود. مواد و روش ها: در این پژوهش، ابتدا داده های شبیه سازی شده با روش مونت کارلو تولید شد. با کمک داده های شبیه سازی شده، سطح معنی داری و توان آزمون برای روش مدل خطی تعمیم یافته در حالت های مختلف محاسبه شد. سپس از داده های واقعی مربوط به ۳ آزمایش شامل اثر اسیدیته بر جوانه زنی ارقام گندم، اثر تنش آبی و شوری بر جوانه زنی بذرهای شاه افسر و اثر دمای متناوب بر جوانه زنی سه جمعیت اسطوخودوس استفاده گردید و نتایج مدل خطی تعمیم یافته و روش تبدیل جذری با داده های سه آزمایش مورد مقایسه قرار گرفت. یافته ها: نتایج شبیه سازی نشان داد که مدل خطی تعمیم یافته کارایی بالایی در حفظ سطح معنی داری از پیش تعیین شده و توان بالایی در تشخیص اختلافات معنی دار جوانه زنی بین تیمارها دارد. همچنین نتایج مقایسه مدل خطی تعمیم یافته با روش تبدیل جذری بیانگر این مطلب بود که مدل خطی تعمیم یافته توان بالاتری در تشخیص اختلاف معنی داری بین تیمارهای مختلف به ویژه در تیمارهای با بذرهای نابرابر در پتری داشت و در تیمارهایی که روش تبدیل جذری عدم اختلاف معنی دار بین تیمارها را نشان می داد، روش خطی تعمیم یافته اختلاف معنی دار بین تیمارها را نشان داد. نتیجه گیری: به طور کلی، نتایج این تحقیق نشان داد که مدل خطی تعمیم یافته می تواند به عنوان یک مدل جایگزین با تبدیل جذری در مطالعات مربوط به درصد جوانه زنی بذرها که دارای توزیع دوجمله ای می باشند به کار گرفته شود، بدون اینکه مشکلات مربوط به روش تبدیل جذری را داشته باشد. همچنین، این مدل توانایی و دقت بالاتری نسبت به روش تبدیل جذری در تشخیص اختلافات جوانه زنی بین تیمارهای مختلف  با بذرهای ثابت و متفاوت دارد. جنبه های نوآوری: از مدل خطی تعمیم یافته در تجزیه و تحلیل داده های درصد جوانه زنی استفاده شد. از داده های شبیه سازی شده با روش مونت کارلو برای بررسی سطح معنی داری و توان آزمون مدل خطی تعمیم یافته استفاده گردید.  مدل خطی تعمیم یافته با روش تبدیل جذری در آزمایش های مختلف جوانه زنی با بذرهای ثابت و متفاوت در پتری مقایسه شد.

کلیدواژه ها:

Link function ، Monte-Carlo ، Overdispersion ، Power of test ، Significance level ، بیش پراکنش ، تابع اتصال ، توان آزمون ، سطح معنی داری ،  مونت کارلو