تحلیل ساختار بصری نورگیرهای مشبک گچی

نورگیرهای مشبک گچی را می توان یکی از آثار شاخص گچبری سازگار با اقلیم دانست که کاربرد آن در دوره های مختلف تاریخی در ایران، قابل پیگیری و مطالعه است. از جمله شاخص ترین ویژگی های بصری این نورگیرها، تنوع رنگی شیشه ها، تکنیک ساخت و استفاده از نقوش گیاهی، هندسی و جانوری است که علاوه بر تلطیف نور، جلوه باغ مانندی را به فضاهای داخلی بناها می بخشد. هدف از این مقاله، تبیین ویژگی های بصری نورگیرهای مشبک گچی است که با روشی تاریخی-توصیفی و انجام مطالعات میدانی و کتابخانه ای، درصدد پاسخگویی به این پرسش است: ویژگی شاخص بصری نورگیرهای مشبک گچی به لحاظ انواع طرح ها و ترکیب بندی ها، کدام است؟ یافته ها حاکی از آن است که این نورگیرها که غالبا در ورودی یا قسمت های فوقانی فضاهای مهم و اصلی بنا استفاده شده دارای نقوش گیاهی (گل، برگ، غنچه، درخت سرو)، نقوش هندسی (گره های ساده و پرکار)، نقوش جانوری و پرندگان (طاووس، سیمرغ و اژدها) و نقش اشیاء (گلدان، نرده، چهل چراغ) بوده که با ترکیب بندی های یک یکم (افشان)، یک دوم (محرابی)، شعاعی و واگیرهای به کار برده شده است. طرح های موجود در حاشیه های این نورگیرها نیز شامل؛ دوایر کوچک با فواصل منظم، طرح های هندسی نسبتا ساده و همچنین نقوش گیاهی با ساقه های منحنی و مواج است که به روش های انتقالی یا انعکاسی تکرار گردیده است. هم چنین تلفیق طرح های هندسی و گیاهی و جانوری از دیگر ویژگی های شاخص این آثار به شمار می آید که بر تنوع نمونه ها می افزاید.

کلیدواژه ها:

نورگیرمشبک گچی ، ترکیببندی ، نقوش ، طرح زمینه ، طرح حاشیه