مطالعه ویژگی های فرمی تذهیب نشان پایان آیات در قرآن های سده اول تا چهارم ه.ق

با شکل گیری دین اسلام، قرآن که حامل پیامهای خداوند بود و توسط پیامبر (ص) به مردم ابلاغ شده بود، در میان امت مسلمان نفوذ یافت. در پی رواج کتابت و نگارش قرآن، تذهیب در همنشینی با خطوط، فاصله گذاری ها و فضاهای تزیینی، به بخشی از کتاب مقدس تبدیل شد. کاربرد این تذهیب ها بیشتر در عناوین، سرفصل ها و جاهای دیگر خصوصا سرسوره ها و نشان آیات و نشان خمس و عشر بوده است. بعد از سرسوره ها یکی از پرکاربردترین آرایه های قرآنی را می توان نشان پایان آیات دانست. در این پژوهش سعی بر آن شد با هدف تبیین ویژگی های فرمی (شکل و رنگ) نشان پایان آیات، در پنج نمونه از قرآن های سده های یک تا چهار ه.ق موجود در سه سایت موزه که هدفمند و به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده به این سوال پاسخ داده شود که شکل و رنگ نشان پایان آیات قرآن های این دوره دارای چه ویژگی هایی بوده است؟ بنابر یافته های پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی حاصل گردیده، در قرآن های سده های اول ه.ق کاتب در کنار نوشتن آیات از نشانه های ساده به شکل خط و نقطه برای نشان پایان آیات استفاده کرده است. به تدریج در سده های بعد نقوش متنوع تر شد، به طوری که در سده چهارم ه.ق عناصر گیاهی برگرفته از نقوش ایران پیش از اسلام در نشان پایانی آیات قابل شناسایی است. همچنین از سده های دوم، بعد از نگارش متن قرآن توسط کاتب، نشان پایان آیات توسط مذهب کار اجرا شده است.

کلیدواژه ها:

دوره صدر اسلام ، تذهیب ، قرآن ، نشان پایان آیات