بررسی اثرات آگاهی از فرونشست زمین بر گردشگری مسئولانه (نمونه موردی: محدوده شهر نیشابور)

فرونشست سطح زمین، از جمله مخاطرات محیطی است که بشر در دهه های اخیر به­دلیل برداشت بی­رویه از منابع آب های زیرزمینی در بخش های آبرفتی با آن مواجه شده است. این پدیده همانند سایر مخاطرات (زلزله، خشکسالی، سیل، طوفان و لغزش و ...) از جمله موانع توسعه اقتصادی- اجتماعی و عمرانی به­شمار می رود. دشت نیشابور، از جمله مهم ترین دشت های استان خراسان رضوی از نظر کشاورزی و تراکم جمعیتی است که با اقلیمی خشک و نیمه خشک در شمال شرق ایران قرار دارد. این تحقیق به­منظور پایش میزان فرونشست رخ­داده در محدوده شهر نیشابور صورت­­گرفته و از تصاویر ماهواره­ای «Sentinel ۱A» در بازه زمانی ۵ ساله (۲۰۱۷ تا ۲۰۲۲) استفاده شده است. هدف اصلی تحقیق حاضر، بررسی اثرات آگاهی از فرونشست زمین بر گردشگری مسولانه در محدوده شهر نیشابور می­باشد. نتایج مطالعات حاصل از تداخل سنجی راداری نشان­داد که در طول بازه زمانی ۵ ساله در منطقه مورد مطالعه ۱۸ سانتی متر فرونشست رخ داده است. جهت شناخت علت فرونشست زمین، از داده­های چاه های پیزومتری موجود در منطقه استفاده شد و میزان تغییرات آن ها در طول دوره ۱۳۹۸-۱۳۷۰ بررسی­گردید. میزان فرونشست های ثبت­شده برای هر دوره به­ترتیب ۴ سانتی متر برای ۲۰۱۷-۲۰۱۸(۱۳۹۵-۱۳۹۶)، برای دوره ۲۰۱۸-۲۰۱۹(۱۳۹۶-۱۳۹۷) حدود ۶ سانتی متر، ۵ سانتی متر  برای دوره ۲۰۱۹-۲۰۲۰(۱۳۹۷-۱۳۹۸) و ۲ سانتی متر برای دوره ۲۰۲۰-۲۰۲۱(۱۳۹۸-۱۳۹۹)  و ۱ سانتی متر برای دوره ۲۰۲۱-۲۰۲۲(۱۳۹۹-۱۴۰۰)  به­دست آمد. نتایج تحقیق نشان­داد که در محدوده شهر نیشابور، ارتباط تنگاتنگی بین افت سطح آب های زیرزمینی و مناطق دارای فرونشست زمین وجود دارد که بر گردشگری مسولانه تاثیر گذاشته است. خصوصا در قسمت شمال شهر که بیش ترین میزان افت سطح آب­های زیرزمینی ۳۶/۷۸ متر را دارا می باشد و در پهنه خطر فرونشست زیاد هم قرار دارد. با توجه به تحلیل نتایج به دست آمده در نرم افزار «SPSS» و «Smart Pls»، تمامی امتیازات بار عاملی بالاتر از ۰.۵، آلفای کرونباخ برای هر دو مقدار اصلی بالاتر از ۰.۷ و ضرایب AVE بالاتر از ۰.۵ بود. بنابراین روایی­گرایی و پایایی تایید شد. در نهایت تاثیر آگاهی از فرونشست بر گردشگری مسولانه تایید شد. این موضوع بیانگر آن است که آگاهی از فرونشست نیشابور، به­عنوان یک چالش زیست محیطی، بر تصمیم گیری های گردشگری گردشگران تاثیرگذار بوده است.

کلیدواژه ها:

تداخل سنجی ، فرونشست ، گردشگری مسولانه ، شهر نیشابور ، افت سطح آب های زیرزمینی