بررسی آراء مارکو شولر در ارزیابی سیره و تفسیر محمد کلبی درباره یهودیان مدینه

شروع پژوهش های نقادانه درباره سیره پیامبر(ص) در مغرب زمین را باید به اواخر سده نوزدهم میلادی مرتبط دانست. در این میان حجم قابل ملاحظه ای از این پژوهش ها از نظریات افراطی گرفته تا دیدگاه های معتدلانه، سهم محققان آلمانی تبار می باشد. در این تحقیق با روش توصیفی-تحلیلی، به سراغ یکی از محققان معاصر آلمانی و از متخصصان تاریخ اسلام به نام «مارکو شولر» خواهیم رفت که تلاش های کم نظیری در جهت معرفی سیره پیامبر(ص) به خرج داده و از این رهگذر، روش، مبانی و محتوای گفتار او را تا حد امکان مورد بررسی انتقادی قرار خواهیم داد. مبحث یهودیان مدینه و مهم تر از آن، سیره پیامبر(ص) در مواجهه با آن جریان ها در مدخل هایی نظیر «بنی قینقاع»، «بنی نضیر» و «بنی قریظه» در دائره المعارف قرآن و دیگر آثارش، نقطه کانونی توجهات شولر بوده است. تکیه بحث در این مقاله اما نوشته تفصیلی و تحلیل محور از او با عنوان «سیره و تفسیر: محمد کلبی درباره یهودیان مدینه» می باشد که از جهات مختلفی نظیر امکان کاوش در روش های پژوهشی این نویسنده آلمانی اهمیت به سزایی دارد. شولر نتیجه گرفته که مطالب کتاب تفسیر کلبی که در برخی موارد از «ابن عباس» برگرفته شده را می توان تا حدودی بی اعتبار دانست اگرچه هسته اصلی این مطالب به گمان قوی از آن خود کلبی می باشد. برآیند کلی نوشتار پیش رو آن است که روش های به کار گرفته شده توسط شولر امکانا می تواند به نقل وقایع مجادله انگیز منتهی شده و تحلیل های نادرست تاریخی را به بار آورد و بدین ترتیب کارآمدی چندانی در برخی از این عرصه ها نخواهد داشت.

کلیدواژه ها:

محمد بن سائب کلبی ، تفسیر الکلبی ، مارکو شولر ، قبائل یهود مدینه ، سیره پژوهی