ارزیابی آلودگی عناصر باریم، کبالت، مولیبدن، نیکل و وانادیم در خاک های سطحی مجاور سد باطله معدن مس چهارگنبد: تحلیل شاخص های آلودگی

پژوهش حاضر به بررسی آلودگی و منشا عناصر سنگین در خاک ها و رسوبات سد باطله معدن مس چهارگنبد پرداخته است. بدین منظور، ۶ نمونه رسوب از سد باطله و ۹ نمونه خاک از اطراف آن جمع آوری و مورد تحلیل قرار گرفتند. بر اساس نتایج، میانگین غلظت عناصر باریم، کبالت، مولیبدن، نیکل و وانادیم در رسوبات سد باطله به ترتیب ۵۸۵، ۲۲، ۷/۳، ۱/۳۰ و ۸/۷۹ میلی گرم بر کیلوگرم و در خاک های اطراف سد به ترتیب ۸/۲۴۴، ۱۷، ۶۳/۰، ۶/۳۰ و ۷/۱۲۴ میلی گرم بر کیلوگرم به دست آمد. تحلیل شاخص غنی شدگی نشان داد که در رسوبات سد باطله، هر پنج عنصر مورد مطالعه دارای شدت غنی شدگی بسیار کم بوده و در محدوده بدون آلودگی قرار دارند. در خاک های اطراف سد، شاخص غنی شدگی برای تمامی عناصر در محدوده کمتر از ۲ قرار گرفت که بیانگر تاثیر ناچیز فعالیت های انسانی است. شاخص زمین انباشت در رسوبات، کبالت و مولیبدن را در طبقه آلودگی کم تا متوسط قرار داد، در حالی که سایر عناصر در طبقه بندی غیرآلوده قرار گرفتند. عناصر وانادیم و نیکل در کلاس های ۱ و ۲ طبقه بندی شدند که نشان دهنده آلودگی خفیف تا متوسط در برخی نقاط منطقه می باشد. یافته های این تحقیق نشان داد که هوازدگی سنگ های مادر منشا اصلی غلظت عناصر سنگین در منطقه است، اما فعالیت های معدنی به ویژه در رسوبات سد باطله، به افزایش محلی غلظت برخی عناصر از جمله وانادیم و نیکل کمک کرده است. این نتایج بر اهمیت پایش مداوم آلودگی و مدیریت زیست محیطی از جمله تثبیت رسوبات و به کارگیری روش های کاهش آلودگی در این منطقه تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

آلودگی خاک ، عناصر سنگین ، سد باطله ، معدن مس چهارگنبد ، شاخص آلودگی