تاثیر محلول پاشی سیتوکنین و چین برداشت بر تولید اسانس و خصوصیات رویشی آویشن (Thymus vulgaris L.)

آویشن (Thymus vulgaris L.) گیاهی چندساله از تیره Lamiaceae و بومی مدیترانه است. عملکرد گیاه آویشن تحت تاثیر عوامل محیطی و مدیریت کشاورزی قرار می گیرد. با هدف بررسی اثر محلول پاشی سیتوکینین (از نوع بنزیل آمینوپورین) در چین های برداشت بر عملکرد اسانس و رشد رویشی گیاه آویشن، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه رازی در سه سال متوالی ۱۳۹۷، ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ اجرا شد. چین‎های برداشت (اواخر خرداد و اواخر شهریور) به عنوان فاکتور اول و غلظت های سیتوکینین (صفر، ۱۰۰، ۲۰۰ و ۴۰۰ میکرومولار، از منبع بنزیل آمینوپورین) به عنوان فاکتور دوم بودند. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر چین روی صفات ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد شاخه جانبی، وزن خشک های برگ، ساقه و کل و عملکرد اسانس معنی دار، ولی بر درصد اسانس معنی دار نبود. همچنین، محلول پاشی سیتوکینین روی تمام صفات قید شده معنی دار گردید. اثر متقابل چین × محلول پاشی روی صفات تعداد شاخه جانبی، وزن خشک برگ و ساقه، وزن خشک کل و عملکرد اسانس معنی دار بود. مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه و وزن خشک کل (۴۳۵۵ کیلوگرم در هکتار) با محلول پاشی ۴۰۰ میکرومولار سیتوکینین به دست آمد. بیشترین درصد اسانس (۲.۳۵ درصد) و عملکرد اسانس (۵۹.۹۵ کیلوگرم در هکتار) به ترتیب با محلول پاشی ۲۰۰ و ۴۰۰ میکرومولار سیتوکینین در چین اول حاصل شد. به طور کلی، نتایج این مطالعه نشان داد که محلول پاشی سیتوکینین در چین اول برداشت تاثیر بیشتری داشت و ارتفاع بوته (۱۶ درصد)، تعداد شاخه جانبی (۵۹ درصد)، وزن خشک برگ (۲۰۰ درصد)، وزن خشک کل (۱۹۴ درصد) و عملکرد اسانس (۱۰۸-۲۱۷ درصد) را افزایش داد. همچنین، با افزایش سن گیاه (سال سوم) این افزایش عملکرد بیشتر بود.

کلیدواژه ها:

تنظیم کننده رشد ، عملکرد ، غلظت ، ماده خشک برگ