پهنه بندی سیلاب شهری با رویکرد مدلسازی توامان هیدرولوژیکی-هیدرولیکی حوضه آبریز، مطالعه موردی: منطقه ۲۱ و ۲۲ شهر تهران

پهنه بندی سیلاب کاربرد وسیعی در مدیریت سیلاب داشته و یکی از اطلاعات اساسی و مهم در مدیریت ریسک سیلاب محسوب می شود. پهنه بندی سیلاب در مناطق شهری با توجه به ماهیت دوبعدی جریان و از طرفی تراکم عوارض شهری مانند ساختمان ها، خیابان ها، بلوارها و معابر عمومی بسیار مشکل تر از مدلسازی در محدوده سیلابدشت و رودخانه ها است. در این پژوهش، پهنه بندی سیل برای مناطق ۲۱ و ۲۲ شهر تهران در حالت وضع موجود، که تقریبا منطقه فاقد شبکه کانالهای جمع آوری آبهای سطحی است با استفاده از مدلسازی بارش-رواناب فیزیک مبنا و روندیابی هیدرولیکی دوبعدی انجام شده است که نوآوری پژوهش محسوب می شود. برای این منظور، از مدل HEC-HMS برای تخمین رواناب ورودی از کوهستان، از مدل MIKE۲۱ برای تخمین پهنه سیلاب رواناب ورودی از کوهستان در منطقه شهری و از مدل Flo-۲D برای شبیه سازی بارش-رواناب شهری استفاده شده است. بر اساس نتایج مدلسازی، محدوده های تحت سیلاب ۵۰ ساله با رویکرد مدلسازی تلفیقی در مناطق ۲۱ و ۲۲ احصاء شده است که ۸% از مساحت این مناطق را شامل می شود. در این پهنه ها ماکزیمم عمق سیل ۱۱/۸ متر در رودخانه وردآورد و بیشترین سرعت ۵/۴ متر بر ثانیه در ابتدای خیابان هاشم زاده (جنوب بزرگراه خرازی) بدست آمده است. نتایج نشان می دهد که در صورت رخداد وقایع حدی نظیر بارش ۵۰ ساله، بخشی از بزرگراه ها و شریانهای ارتباطی شهر تهران به سمت غرب دچار اختلال می شود و امکان تردد وجود نخواهد داشت. علاوه بر این، کاربری های مختلفی در پهنه سیل قرار می گیرد و بدلیل عدم وجود شبکه آب سطحی، شرایط ماندابی در سرتاسر مناطق ۲۱ و ۲۲ شهر تهران قابل پش بینی است. بنابراین توسعه شبکه جمع آوری آبهای سطحی از اولویت های اصلی کاهش ریسک سیل در این مناطق است.

کلیدواژه ها:

Urban flood ، Hydrological modeling ، Distributed modeling ، Flood zoning ، سیلاب شهری ، مدلسازی هیدرولوژیکی ، مدلسازی فیزیک مبنا ، پهنه بندی سیل