خوانش نشانه شناختی شعر مقاومت؛ قصیده «۱۷۰۱» مرتضی التمیمی با تکیه بر نظریه ریفاتر

در حوزه نشانه شناسی یکی از الگوهای خوانش متون ادبی که بر خواننده تمرکز دارد، الگوی خوانشی مایکل ریفاتر است که طبق آن خواننده به عنوان عنصری فعال در فرآیند خلق معنا با اتکا به دانش و تجارب خود، متن را به شیوه ای خلاقانه تفسیر و به لایه های عمیق تر معنایی آن دست می یابد. طبق این نظریه، متن ادبی با خوانش اولیه توسط خوانشگر از حالت بالقوه به بالفعل تبدیل می شود و سپس خوانشگر در خوانش ثانویه به مجموعه ای از امکانات معنایی دست می یابد و در نهایت به مفهوم اصلی شعر می رسد. پژوهش حاضر در تلاش است که با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی مولفه های نظریه ریفاتر را بر قصیده ۱۷۰۱، اثر مرتضی التمیمی شاعر جوان، انقلابی و نوظهور عراقی تطبیق و به کشف انباشت ها و منظومه های توصیفی آن بپردازد و با دریافت تداعی واژگان، ماتریس ساختاری یا خاستگاه اصلی اثر مذکور را برای خواننده بازگو کند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که هیپوگرام استخراج شده در قصیده ۱۷۰۱ در نظامی نشانه شناسه از مفاهیمی مانند: ایجاد هم دلی در واقعه ترور شهید سلیمانی، امیدبخشی و توصیف ویژگی های شهدای مقاومت برخوردار است و ماتریس ساختاری قصیده نیز درصدد ترسیم و تبیین مکتب مقاومت است تا آیندگان نیز اهداف روشن مقاومت و شهدای راه مقاومت را به وضوح درک کنند.