خوانش عرفانی نگاره گریه پسر بر مرگ پدر با استناد بر باب یقظه از منظر خواجه عبدالله انصاری

منطق الطیر اثر عطار، ازجمله متون ادبی تاثیرگذار در ادب فارسی و ادب جهان محسوب می شود که نسخه های فراوانی از آن اغلب مصور هستند. یکی از این نسخه ها، محفوظ در موزه متروپولیتن و مربوط به دوره تیموری و مکتب هرات است. به دلیل اهمیت فنی نسخه و مشارکت بهزاد در آن و همچنین کیفیت بالای تصویرسازی نسخه و نکات عرفانی فراوانی که در نگاره گنجانده شده، ضرورت پژوهش بر آن محسوس است. در پژوهش حاضر به ارتباط میان داستان «نگاره گریه پسر بر مرگ پدر» اثر بهزاد با متن منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری پرداخته شده و هدف از آن کشف روابط ناپیدای میان مضمون یقظه یا بیداری از منظر پیر هرات با کلیت داستان نگاره و نحوه عملکرد شخصیت های آن است. درمجموع با مطالعه نگاره مشخص شد که  عطار، بهزاد و سلطانعلی به بهترین وجه ممکن عبرت گرفتن از حال اهل بلا را به نمایش گذاشته اند. اشعار عطار اشاره به جمع کردن توشه ای جهت آخرت دارد و در این راستا بهزاد با نشان دادن گفت وگو میان پسرک عزادار و صوفی صاحب دل، ضرورت انجام اعمال نیک را قبل از فوت وقت خاطرنشان می سازد و تمامی عناصر دیگر (انسانی و حیوانی) در نگاره نیز بر این امر صحه می گذارند. عبارت سلطانعلی (القبر باب و کل الناس داخله) در سردر قبرستان، در تکمیل پیام مستتر در نگاره یعنی غنیمت شمردن باقی مانده عمر، بسیار موثر است. پژوهش حاضر به صورت کیفی و با رویکرد توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای (واقعی و مجازی) نگاره موردنظر را مورد واکاوی قرار داده است.

کلیدواژه ها:

عرفان عملی ، خواجه عبدالله انصاری ، یقظه ، کمال الدین بهزاد ، نگارگری