شناسایی و ارزیابی معیارهای انتخاب تامین کننده پایدار و تاب آور (مورد مطالعه: صنعت مبلمان و دکوراسیون چوبی)

سابقه و هدف: صنعت چوب، به ویژه در بخش های مبلمان و دکوراسیون، یکی از صنایع کوچک اما با ظرفیت بالای کارآفرینی است که به دلیل بهره برداری غیرمسئولانه، با چالش های متعددی در حوزه پایداری و تاب آوری مواجه است. هدف این پژوهش شناسایی و اولویت بندی معیارهای انتخاب تامین کنندگان پایدار و تاب آور در صنعت مبلمان و دکوراسیون ایران است تا از طریق بهبود عملکرد زنجیره تامین، به کاهش اثرات زیست محیطی، افزایش بهره وری و تضمین تداوم عرضه منابع کمک کند. این مطالعه در راستای پر کردن شکاف های علمی موجود در ارزیابی جامع تامین کنندگان این صنعت طراحی شده است. مواد و روش ها: این پژوهش به منظور شناسایی و اولویت بندی معیارهای انتخاب تامین کنندگان پایدار و تاب آور در صنعت مبلمان و دکوراسیون انجام شده است. روش تحقیق به صورت تحلیلی و کاربردی و با رویکرد توصیفی-پیمایشی طراحی شده است. ابتدا با مرور جامع ادبیات پژوهش، معیارهای اولیه مرتبط با انتخاب تامین کنندگان شناسایی شدند. این معیارها در چهار دسته اصلی اقتصادی، زیست محیطی، اجتماعی و تاب آوری قرار گرفتند و شامل ۱۷ معیار بودند. به منظور تایید معیارهای شناسایی شده، از روش دلفی فازی استفاده شد. پرسشنامه ای بر اساس معیارهای شناسایی شده تهیه و میان ۱۰ نفر از خبرگان صنعت مبلمان و دکوراسیون، شامل مدیران زنجیره تامین و متخصصان محیط زیست، توزیع گردید. انتخاب خبرگان بر اساس تجربه کاری حداقل ۱۵ سال و آشنایی با اصول پایداری و تاب آوری انجام شد. پرسشنامه ها در دو مرحله تحلیل شدند و به دلیل کاهش اختلاف نظر میان پاسخ ها به کمتر از ۲/۰، مرحله سوم متوقف گردید. برای وزن دهی معیارها از روش بهترین-بدترین فازی استفاده شد. این روش با انتخاب مهم ترین و کم اهمیت ترین معیارها و انجام مقایسه های زوجی، وزن هر معیار را محاسبه کرد. مدل به دست آمده با استفاده از نرم افزار LINGO حل شد و نتایج نهایی رتبه بندی معیارها استخراج گردید. این روش با هدف کاهش خطاهای ذهنی و مدیریت عدم قطعیت در داده ها، رویکردی مناسب برای اولویت بندی در محیط های پیچیده مانند صنعت چوب ارائه کرد. نتایج: یافته ها نشان دادند که معیارهای مرتبط با تاب آوری و زیست محیطی در مقایسه با معیارهای اقتصادی و اجتماعی اهمیت بالاتری دارند. این اولویت بندی نشان دهنده نقش کلیدی این دو دسته معیار در مدیریت زنجیره تامین چوب، به ویژه در مقابله با اختلالات و تضمین پایداری منابع طبیعی است. معیارهای بررسی شده شامل آگاهی از ریسک، استفاده پایدار از منابع، انعطاف پذیری زنجیره تامین، توانایی بازیابی، کنترل آلودگی، بهره وری هزینه، تحویل به موقع، ایمنی کارکنان، پاسخ گویی، کیفیت، گواهینامه های زیست محیطی، تاثیر بر جامعه، ثبات مالی، روابط با تامین کننده، موقعیت جغرافیایی، فناوری، و شهرت بودند. معیار آگاهی از ریسک با وزن ۱۷۱/۰ و معیار استفاده پایدار از منابع با وزن ۱۲۳/۰ به عنوان مهم ترین عوامل شناسایی شدند. معیارهای انعطاف پذیری زنجیره تامین و توانایی بازیابی نیز در رتبه های بالاتر قرار گرفتند. در دسته اقتصادی، بهره وری هزینه و تحویل به موقع وزن بیشتری داشتند. معیارهای اجتماعی مانند ایمنی کارکنان و تاثیر بر جامعه در رتبه های پایین تری قرار گرفتند. همچنین معیارهای روابط با تامین کننده و شهرت کمترین اهمیت را داشتند. این نتایج نشان دهنده تمرکز صنعت چوب بر تاب آوری و حفاظت زیست محیطی است، درحالی که معیارهای اقتصادی و اجتماعی به عنوان عوامل حمایتی در اولویت های بعدی قرار گرفته اند. نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهد که در صنعتی مانند مبلمان و دکوراسیون، تاب آوری و پایداری زیست محیطی نقش کلیدی در انتخاب تامین کنندگان ایفا می کنند. این پژوهش چارچوبی ارائه داده که می تواند به مدیران در ارزیابی جامع تامین کنندگان کمک کند و به تصمیم گیری بهینه در راستای تضمین تداوم زنجیره تامین و کاهش اثرات زیست محیطی یاری رساند. پژوهش های آتی می توانند با بررسی شرایط جهانی و منطقه ای معیارها، مدل های پویاتری برای ارزیابی ارائه دهند.

کلیدواژه ها:

انتخاب تامین کننده ، دلفی فازی ، بهترین-بدترین فازی ، صنعت چوب