ارزیابی اثر روش های آبیاری بر عملکرد گیلاس در باغ های منتخب استان اردبیل

در دست داشتن برآوردهایی معتبر از آب کاربردی فصلی و نمایه های در شرایط واقعی و بهره برداری اعمال شده در باغ ها، پیش نیاز بهبود مدیریت منابع آب کشاورزی است. در پژوهش حاضر، آب کاربردی فصلی و نمایه های ارزیابی عملکرد آبیاری گیلاس در ۲۲ باغ با مدیریت بهره برداران در استان اردبیل (شهرستان های پارس آباد و مشگین شهر) در سال زراعی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ بررسی شد. نیاز آبی خالص گیلاس (In) در فصل زراعی مطالعاتی در دامنه ۴۶۰ (آبیاری قطره ای بدون پوشش گیاهی فعال در سطح خاک) تا ۷۲۹ میلی متر (آبیاری سطحی با پوشش گیاهی فعال در سطح خاک) برآورد شد. برآوردهای تعدیل شده In برای آبیاری قطره ای به میزان ۱۹% تا ۲۹% پایین تر از مقادیر نظیر آن ها برای آبیاری سطحی بود و وجود پوشش گیاهی فعال در سطح خاک موجب افزایش ۳۱% تا ۳۵% In شد. در این باغ­ها، مجموع آب کاربردی و بارش موثر فصلی (I + Pe) و عملکرد میوه به ترتیب، بین ۴۳۶ تا ۱۴۵۷ میلی متر و ۱/۶۰ تا۱۶/۶۷ تن بر هکتار متغیر بود (به ترتیب، با میانگین وزنی ۵۸۳ میلی متر و ۰/۰۳ تن در هکتار). آبیاری بی رویه در مراحل ابتدایی و توسعه ای رشد گیاه نسبت به مراحل میانی و انتهایی شایع تر بود. اکثر باغ های مزبور طی دوره های قبل و پس از برداشت میوه (به ترتیب، در ۱۳ و ۲۱ باغ)، درجات مختلفی از کم آبیاری را تجربه کردند. به طور میانگین، ۶۰% از آب کاربردی به دوره پس از برداشت میوه اختصاص یافت. اختلاف بین مقادیر نمایه تامین نسبی آبیاری (RIS = I / In) باغ­ها در دوره های قبل و پس از برداشت میوه در سطح پنج درصد معنی دار بود. اثر منطقه مطالعاتی، سطح تحصیلات و مهارت بهره برداران، سطح زیرکشت باغ، سن درختان باغ، سامانه های آبیاری و خسارت سرمازدگی بر نمایه های بهره وری آب در سطح پنج درصد معنی دار بود. خسارت سرمازدگی موجب کاهش ۶۱% عملکرد میوه و کاهش ۷۲% نمایه بهره وری آب (WPI+Pe) آن در مقایسه با باغ های فاقد خسارت شدید شد. نتایج حاکی از ضعف شدید در مدیریت آبیاری در باغ های مزبور بود. به نظر می رسد که کنترل خسارت سرمازدگی و اعمال مدیریت کم آبیاری تنظیم شده در دوره پس از برداشت میوه، بارزترین راهکارهای موثر در بهبود نمایه های عملکرد آبیاری در این منطقه باشد.

کلیدواژه ها:

آبیاری سطحی ، آبیاری قطره ای ، خسارت سرمازدگی