بررسی و مقایسه ۴۹ اکوتیپ بالنگوی شهری (Lallemantia iberica Fisch. et Mey.) از نظر عملکرد و اجزای عملکرد در منطقه آذربایجان شرقی

هدف: اهمیت زیاد شناسایی، مطالعه، ارزیابی و حفاظت از اکوتیپ­های بومی گیاهان دارویی به عنوان میراث بشری، جمع آوری گیاهان دارویی زراعی و ارزیابی اکولوژیکی اکوتیپ های بومی آن ها و معرفی اکوتیپ­های سازگار آن ها برای کشاورزان یک ضرورت محسوب می­گردد. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی اکوتیپ­های بالنگوی شهری رایج در منطقه از نظر عملکرد و اجزای عملکرد بود.روش پژوهش: به منظور ارزیابی ویژگی های مرتبط با عملکرد و اجزای عملکرد ۴۹ اکوتیپ بالنگوی شهری (قره زرک) جمع آوری شده از مناطق مختلف کشور، پژوهشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و طی سال های ۹۵ و ۹۶ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا گردید. مهم ترین صفات اندازه گیری شده شامل تعداد کپسول در ساقه اصلی و فرعی، تعداد دانه در هر چرخه گل در ساقه اصلی و فرعی، تعداد دانه در بوته، وزن هزاردانه، عملکرد بیولوژیکی، عملکرد پیکر­ه رویشی خشک و عملکرد دانه در واحد سطح و شاخص برداشت دانه بود.یافته ها: براساس نتایج مقایسه میانگین، اکوتیپ های روستای الوار بستان آباد با میانگین ۳/۱۱۶ گرم در مترمربع، تبریز ۴ با میانگین ۷/۱۰۷ گرم در هر مترمربع و توده محلی کلوانق ۱۴ با میانگین ۷/۱۰۱ گرم در هر مترمربع دارای بیش ترین عملکرد دانه در واحد سطح بودند. این نتایج نشان دهنده پتانسیل بالای این اکوتیپ ها در تولید دانه و سازگاری آن ها با شرایط اقلیمی و خاکی منطقه است. عملکرد بالای این اکوتیپ ها می تواند به دلیل ویژگی های ژنتیکی، سازگاری با شرایط محیطی و مدیریت زراعی مناسب باشد. هم چنین، اکوتیپ روستای پارام ۲ هریس و اکوتیپ زنجان به ترتیب با میانگین ۴۱۸/۵ گرم و ۳۸۵/۵ گرم، بالاترین وزن هزاردانه را در بین اکوتیپ های موردمطالعه به خود اختصاص دادند. این ویژگی نه تنها نشان دهنده کیفیت بالای دانه های تولیدی این اکوتیپ هاست، بلکه می تواند به تاثیر مثبت بر روی کیفیت نهایی محصولات و بازارپسندی آن ها منجر شود. وزن هزاردانه یکی از شاخص های مهم در ارزیابی کیفیت دانه است و می تواند به کشاورزان در انتخاب بهترین اکوتیپ ها برای کشت کمک کند.نتیجه گیری: براساس نتایج حاصل از این پژوهش، اکوتیپ های روستای الوار بستان آباد، تبریز ۴ و کلوانق ۱۴ به عنوان بهترین گزینه ها از نظر صفت عملکرد دانه شناسایی شدند. این اکوتیپ ها با ارائه بالاترین میزان عملکرد دانه در واحد سطح، نشان دهنده توانایی بالای خود در سازگاری با شرایط محیطی و اقلیمی منطقه تبریز هستند. هم چنین، اکوتیپ های تبریز ۳، روستای لیلاب ورزقان و روستای الوار بستان آباد از نظر صفت عملکرد پیکره رویشی خشک، دارای بیش ترین عملکرد و اجزای عملکرد دانه بودند. این نتایج تاکید می کند که این اکوتیپ ها نه تنها از نظر تولید دانه، بلکه از جنبه های دیگر نیز می توانند به عنوان مناسب ترین و سازگارترین گزینه ها برای کشت در شهر تبریز شناخته شوند. شناسایی این اکوتیپ ها می تواند به کشاورزان در انتخاب بهترین گونه ها برای کشت کمک کند و بهبود عملکرد زراعی و افزایش بهره وری در منطقه را به همراه داشته باشد.

کلیدواژه ها:

شاخص برداشت ، عملکرد پیکر ه رویشی خشک ، عملکرد بیولوژیکی ، وزن هزاردانه