کشاورزی حفاظتی، کشاورزی هوشمند اقلیمی با تاکید بر پایداری اکوسیستم اراضی دیم

خاک یکی از منابع مهم تولید محصوالت کشاورزی بهشمار می رود که کمیت و کیفیت محصوالت کشاورزی را تحت تاثیر قرار میدهد. کشاورز ی حفاظت ی ی ک رو ی کرد اکوس ی ستم ی برا ی بهبود و حفظ بهره ور ی و افزا ی ش سود و منابع پا ی ه خاک و آب است. پژوهش حاضر با هدف تاثیر روش های کشاورزی مرسوم و حفاظتی بر برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی الیههای مختلف خاک مزارع دیم شهرستان آق قال، استان گلستان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی طی سالهای ۴۰۲-۴۰۱ انجام پذیرفت. تیمارهای مورد بررسی شامل: T۱ (خاکورزی مرسوم (دیسک+ چیزل) و کشت گندم) T۲ (سال اول بیخاکورزی + حفظ بقایا+ بدون تناوب و کشت گندم) T۳ (سال دومبی خاکورزی + حفظ بقایا+ بدون تناوب و کشت گندم) T۴ (سال دومبیخاکورزی + حفظ بقایا+ تناوب) و T۵ (سال سومبی خاکورزی + حفظ بقایا+ تناوب) بود. نتایج نشان داد که بی خاکورزی با طوالنی ترین سابقه همراه با تناوبزراعی (T۵) تاثیر مثبت و معنیداری بر محتوای موادآلی و درصد رطوبت خاک داشت، به طوریکه به ترتیب بیشترین و کمترین میزان کربنآلی و رطوبت خاک از تیمار T۵ وT۱ حاصل شد. همچنین کلیه تیمارها بجز تیمار T۱ ،به دلیل حفظ پوشش بقایای بیشتر (۶۰ )درصد در سطح مزرعه اثر مثبت و معنیداری را بر حفظ تعادل دمای سطح خاک بهویژه در تیمار T۵ وT۴ داشت. عمق خاک نیز تاثیر به سزایی بر میزان کربنآلی در شیوه کشاورزی حفاظتی داشت بطوریکه در الیه های سطحی خاک (عمق ۱۰-۰ سانتیمتر) باعث بهبود خصوصیات شیمیایی (کربنآلی) خاک مورد مطالعه شد. اجرای صحیح اصول کشاورزی حفاظتی شامل عدم یا حداقل دستکاری خاک، تناوب و حفظ پوشش با بقایای محصول بهعنان (مالچ ارگانیک و طبیعی ) باعث حفظ رطوبت خاک، کاهش تبخیر از سطح خاک، تعادل دمای خاک، کاهش رواناب و فرسایش، تجمع موادآلی در خاک، افزایش فعالیت میکروبی و بیولوژیکی خاک در مقایسه با خا کورزی مرسوم به ویژه در زمینهای دیم، در فصل رشد و در زمان هایی که بارندگی کم است، می شود و به عنوان یک جایگزین مقرون به صرفه برای حفظ بهره وری محصول بدون به خطر انداختن سالمت خاک، پایداری زیستمحیطی و اکوسیستمی میشود.

کلیدواژه ها:

بیخاکورزی ، تناوب ، رطوبت خاک ، کربن آلی