روابط ساختاری گرایش به مصرف مواد در نوجوانان بر اساس حساسیت پردازش حسی و انعطاف پذیری شناختی با نقش میانجی خودکنترلی هیجانی: یک مطالعه توصیفی

زمینه و هدف: مصرف الکل و مواد در نوجوانان باعث مشکلات روان شناختی و تغییرات در مغز می شود. خودکنترلی هیجانی که شامل فرآیندهای شناختی، هیجانی و رفتاری است که فرد می تواند برای کنترل هیجانات خود به کار ببرد؛ بنابراین، این پژوهش با هدف تعیین گرایش به مصرف مواد بر اساس حساسیت پردازش حسی و انعطاف پذیری شناختی با نقش میانجی خودکنترلی هیجانی در نوجوانان انجام گرفت. مواد و روش ها: روش این مطالعه توصیفی از نوع مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش دانش آموزان مشغول به تحصیل در مدارس متوسطه اول و دوم در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ بود که از میان آن ها ۲۰۷ دانش آموز به روش نمونه گیری چند مرحله­ای در پژوهش شرکت کردند. داده ها به وسیله پرسش نامه گرایش به مصرفFarjad (۱۳۸۵)، پرسش نامه حساسیت پردازش حسی Aron وAron (۱۹۷۷)، پرسش نامه انعطاف پذیری شناختی  Dennis(۲۰۱۰) و خودکنترلی هیجانیTanji  (۲۰۰۴) جمع آوری شد. داده ها با استفاده از مدل یابی ساختاری تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: بین گرایش به مصرف مواد با حساسیت پردازش حسی (۰۱/۰>P؛ ۳۹/۰=r) در سطح ۹۹ درصد همبستگی مثبت و معنی دار و با انعطاف پذیری شناختی (۰۱/۰>P؛ ۳۵/۰-=r) و خود کنترلی هیجانی (۰۱/۰>P؛ ۳۸/۰-=r) در سطح ۹۹ درصد همبستگی منفی و معنی دار برقرار است. حساسیت پردازش حسی و انعطاف پذیری شناختی علاوه بر اثر مستقیم، به طور غیرمستقیم و از طریق خودکنترلی هیجانی نیز بر گرایش به مصرف مواد تاثیر می گذارند. نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد که خودکنترلی هیجانی، انعطاف پذیری شناختی بالا و حساسیت حسی کم باعث کاهش گرایش به مصرف مواد می شود. به نظر می سد نوجوانان باید به احساسات و افکار خود شناخت پیدا کنند. از این رو تمرین های شناختی و ذهن آگاهی مفید است. واژه های کلیدی: گرایش به مصرف، حساسیت پردازش حسی، انعطاف پذیری شناختی، خودکنترلی، نوجوانان

کلیدواژه ها:

Propensity to use ، Sensory processing sensitivity ، Cognitive flexibility ، Self-control ، Adolescents ، گرایش به مصرف ، حساسیت پردازش حسی ، انعطاف پذیری شناختی ، خودکنترلی ، نوجوانان