استفاده از Trichoderma harzianum و Bacillus subtilis در مهار زیستی نماتد ریشه گرهی Meloidogyne incognita در گیاه توتون

توتون، یکی از گیاهان مهم زراعی و صنعتی است که در اقتصاد و درآمد کشورهای تولیدکننده نقش مهمی دارد. نماتد ریشه گرهی از مهم­ترین نماتدهای انگل گیاهی با دامنه وسیع میزبانی می­ باشند. با توجه به خطرات سموم شیمیایی، استفاده از روش های جایگزین، از جمله مهار زیستی در مبارزه با این بیماری ضروری به نظر می­ رسد. در این پژوهش، اثر دو مهارگر Trichoderma harzianum و Bacillus subtilis به طور انفرادی و هچنین به طور تلفیقی، علیه نماتد Meloidogyne incognita روی گیاه توتون در قالب طرح کاملا تصادفی با ۱۴ تیمار و ۴ تکرار در شرایط گلخانه در مرکز تحقیقات و آموزش توتون تیرتاش بررسی گردید. گیاهچه­ های توتون رقم K۳۲۶، در مرحله ۴ تا ۵ برگی، با غلظت Spore/mL ۱۰۶ از قارچ و CFU/mL ۸ ۱۰ از باکتری، در دو زمان و با دو روش مختلف، اعمال تیمار شدند. حدود دوماه پس از مایه زنی با ۲۰۰۰ تخم و لارو سن دوم نماتد، صفات شاخص گال، تعداد توده تخم، متوسط تخم در هر توده، فاکتور تولید مثل، جمعیت نماتد در خاک و ریشه و درصد کنترل نماتد بررسی و یادداشت برداری گردید. طبق نتایج تجزیه واریانس، تمام شاخص­ های مربوط به نماتد در سطح یک درصد اختلاف معنی­ دار نشان دادند (P≤ ۰.۰۱). در همه صفات مورد بررسی، پس از تیمار شاهد سالم (نماتدکش ولوم پرایم)، تیمار اثر تلفیقی قارچ T. harzianum به اضافه باکتری B. subtilis روی نماتد، هم­زمان با نشاکاری (با غلظت ۱۰ در هزار) و ۱۰ روز پس از نشاکاری (به میزان mL ۵۰ پای هر بوته)، به عنوان موثرترین تیمار علیه نماتد M. incognita در گیاه توتون شناخته شد. تجزیه و تحلیل آماری داده­ های حاصله از این تحقیق، نشان داد که زمان­های اعمال تیمار مهارگرها، دارای اختلاف معنی­ دار با یکدیگر هستند (P≤ ۰.۰۱). به طور کلی، تاثیر کاربرد تلفیقی مهارگرها در طی دو مرحله (هم­زمان با نشاکاری + ۱۰ روز پس از نشاکاری)، از کاربرد انفرادی آن­ها در طی یک مرحله بیشتر بود. رویکرد مبتنی بر استفاده از مهارگرها درمهار زیستی امیدوارکننده به نظر می­ رسد، زیرا می تواند به کاهش میزان استفاده از مواد شیمیایی و تثبیت تغییرات اکولوژیکی کمک می­ کند.

کلیدواژه ها:

نماتد ریشه گرهی ، مهارگر ، مهار زیستی ، Nicotiana tabacum