کانی شناسی، زمین شیمی و گوهرشناسی فلوریت در سنگ های آهکی کانسار پیناوند (پهنه ایران مرکزی)

کانه زایی در کانسار فلوریت-باریت پیناوند (الیگومیوسن) تحت تاثیر دگرسانی گرمابی در توالی های آهکی و دولومیتی تریاس و کرتاسه زیرین به صورت رگه، رگچه و عدسی شکل رخ داده است. کانی های اصلی شامل کوارتز، کلسیت، دولومیت، فلوریت و باریت و کانه های پیریت، کالکوپیریت، گالن، کوولیت، کالکوسیت، مالاکیت و آزوریت هستند که در زمینه سنگ آهک پراکنده اند. بر پایه روابط پاراژنتیک، کوارتز و باریت به ترتیب در مرحله نخست و دوم پدید آمده اند و با کاهش فوگاسیته اکسیژن سیالات، فلوریت پدید آمده است. بررسی های گوهرشناسی نشان می دهد بلور های فلوریت پیناوند، بلور های شفاف با رنگ آبی مایل به سبز، با جلای شیشه ای، بدون شکست مضاعف، سختی ۴، وزن مخصوص ۱۸/۳ و ضریب شکست ۴۳/۱ هستند. بر پایه بررسی های زمین شیمیایی میانگین غلظت عنصر های اصلی Ca و F به ترتیب نزدیک به ۶۱ درصدوزنی و ۲۷ درصدوزنی است. با توجه به غنی بودن فلوریت های پیناوند از عنصر های خاکی کمیاب سبک، فلوریت ها در مراحل نخستین تبلور پدید آمده اند. ناهنجاری مثبت کوچک در یوروپیم در فلوریت های یادشده جانشینی Eu۲+ به جای Ca۲+ در فلوریت و دمای پیدایش کانسار کمتر از ۲۵۰ درجه سانتی گراد را نشان می دهد که گویای پیدایش کانسار در ژرفای کم است. بر پایه نمودار های تفکیک محیط ته نشست فلوریت ها، کانسار پیناوند از کانسار های گرمابی دمای کم تا متوسط به شمار می رود و نشان از شباهت آن به کانسار های MVT دارد. از سوی دیگر، دگرسانی گرمابی در این کانسار شامل سیلیسی شدن به صورت گسترده و دولومیتی شدن به طور محدود است و به دلیل گسترش دگرسانی سیلیسی، شباهت به دگرسانی کانسار های اپی ترمالی نشان می دهد.

کلیدواژه ها:

دگرسانی گرمابی ، کانی سازی ، فلوریت ، باریت ، پیناوند