ارزیابی تعادل مکانی عرضه و تقاضای خدمات هیدرولوژیکی اکوسیستم در حوضه های آبخیز نیمه خشک ایران (مطالعه موردی: حوضه آبخیز کرخه)

این پژوهش با هدف ارزیابی تعادل مکانی عرضه و تقاضای تولید آب در حوضه آبخیز کرخه در استان لرستان انجام شد. در ابتدا میزان آب تولیدی با نرم افزار InVEST۳.۹ تخمین زده شد. به این منظور پارامترهای تبخیر و تعرق سالانه، بارش سالانه، کاربری و پوشش اراضی، حجم آب قابل دسترس گیاه و عمق محدود کننده ریشه وارد مدل شدند. همچنین بازه های زمانی ۲۰۱۲-۲۰۰۳ و ۲۰۱۳-۲۰۱۷ جهت کالیبراسیون و صحت سنجی مدل انتخاب شدند. در ادامه، میزان تقاضای آب بر اساس نیاز آبی اراضی تحت کشت، مصرف شهروندان و صنایع محاسبه شد و از اختلاف عرضه و تقاضای آب، میزان بازدهی آب مشخص شد. در نهایت، تعادل مکانی عرضه و تقاضای آب با شاخص RWBI ارزیابی شد. طبق نتایج، در مقابل تقاضای سالانه ۷۴۶ میلیون مترمکعب آب، عرضه سالانه آب معادل ۷/۱۶۵۵ میلیون مترمکعب آب براورد شد. زیرحوضه های S۲، S۱۹، S۵ و S۲۳ به ترتیب با ۲/۲۲۰، ۴/۱۵۵، ۲/۱۴۹و ۲/۱۳۶ میلیون مترمکعب بیشترین میزان تولید و بازدهی آب را داشتند. تولید آب در مقیاس پیکسل از صفر تا ۵۲۶ میلی متر با میانگین تولید ۲/۱۰۱ میلی متر محاسبه شد. زیرحوضه های S۹، S۲ و S۱ بیشترین تولید آب در پیکسل را داشتند. طبق نتایج در زیرحوضه های S۱۴، S۱۵، و S۴ کسری عرضه به تقاضای آب مشاهده شد (RWBI < ۰) و زیرحوضه های S۱۹، S۲۳، S۲ و S۵ مازاد تولید آب داشتند (RWBI > ۰). طبق نتایج، تعادل مکانی عرضه و تقاضای آب تولیدی تحت تاثیر پارامترهایی مانند کاربری اراضی، بارش و تبخیر و تعرق قرار دارد و منعکس کننده تصمیمات مدیریتی یک منطقه است.

کلیدواژه ها:

InVEST-AWY ، استان لرستان ، مدل سازی ، کمبود آب