بررسی پدیده نوظهور گردوخاک در شمال ایران

خشکسالی های شدید سبب افزایش شدت و گستردگی گردوخاک در سال های اخیر شده است؛ به گونه ای که مناطقی که پیش از این باگردوخاک بیگانه بودند، اکنون تحت تاثیر این پدیده قرار می گیرند. یکی از این مناطق، شمال ایران است. در این مطالعه سه مورد پدیدهگردوخاک در شمال ایران با استفاده از محصولات ماهواره ای، داده های بازتحلیل و خروجی مدلهای عددی بررسی شده است. به منظورامکان سنجی پیش بینی پدیده گردوخاک در شمال ایران، خروجی غلظت سطحی گردوخاک مدل WRF-Chem با الگوی گردوخاک حاصلاز داده های بازتحلیل MERRA۲ به صورت کیفی مقایسه شده است. محصولات ماهواره کالیپسو در این موارد مطالعاتی وجود گردوخاک ازنزدیکی سطح تا ارتفاع بیش از ۵ کیلومتری را نشان میدهند که برای عبور گردوخاک از روی رشته کوه البرز مناسب است. تصاویر ماهواره اینشان میدهد که گردوخاک در استان های شمالی ناشی از سه چشمه واقع در شمال عراق، مناطق مرکزی ایران و غرب ترکمنستان است.بادهای شدید ناشی از جبهه های جوی وابسته به کم فشاری که از دریای سیاه به شمال عراق و در ادامه دریای خزر جابجا شده، سبب انتقالگردوخاک از شمال عراق و انتقال آن به شمال ایران شده اند. کم فشار مناطق مرکزی ایران و کمفشار واقع در غرب ترکمنستان سبب گسیلگردوخاک از این مناطق و انتقال آن به شمال شرقی ایران شده اند. مقایسه الگوی گردوخاک خروجی مدل WRF-Chem با داده های بازتحلیلنشان میدهد که مدل در هر سه مورد ورود گردوخاک به مناطق شمالی ایران را به درستی پیش بینی کرده است. اگرچه میتوان بیان کردکه همچنان دقت خروجی ها برای مقایسه کمی مناسب نیست.

کلیدواژه ها:

گردوخاک ، شمال ایران ، محصولات ماهواره ای ، داده های بازتحلیل ، مدل های عددی