بکارگیری مؤلفه های پایداری در کاروانسراهای اقلیم گرم و خشک ایران (نمونه موردی کاروانسراهای قم)

یکی از اصول معماری اسلامی ایرانی که از رموز مانایی بناهای کهن این سرزمین است؛ آن است که معماران ایرانی همواره می کوشیدند تا در کی آگاهانه و سپس پاسخی خردمندانه برای مسئله پایداری در آثارشان داشته باشند معماری اسلامی دارای ویژگی های منحصر به فردی است که ضمن توجه به مسائل زیباشناختی و حفظ محیط زیست پاسخگوی نیازهای اقلیمی هر منطقه نیز بوده است. فنون و قواعد به کاررفته در معماری سنتی ایران با ویژگیهای منحصر بفردی همچون تأمین سرپناه و مامن در طول سفر، معماران را به ساخت مهمترین بنای وابسته به راه و کاروانیان یعنی کاروانسرا سوق داده است. این معماری بسیاری از مفاهیم ن وین در عرصه معماری پایدار را به وضوح دارد. معماری پایدار سعی می نماید آسایش را برای کاربران از نظر اقتصادی، اجتماعی و محیط زیست فراهم آورد. کاروانسراها پاسخگوی نیازهای رفاهی و امنیتی مسافران نیز می باشد. با بازخوانی اصول پایداری که در عناصر معماری ابنیه سنتی در ایران استفاده شده است؛ میتوان به ارتقاء کیفیت معماری معاصر در ایران کمک نمود. در این مقاله سعی برآن است که به بررسی کاروانسراهای اقلیم گرم و خشک ایران، نمونه موردی کاروانسرای پاسنگان و دیرگچین قم به عنوان یک عنصر پایدار بین راهی پرداخته شود. به منظور دستیابی به این هدف ابتدا مفاهیم مرتبط با معماری پایدار و اصول آن را بررسی و سپس به بیان اصول معماری پایدار که در طراحی کاروانسراهای قم استفاده شده است، و در خاتمه به ارائه راهکارهایی در راستای طراحی پایدار در معماری امروز مجموعه های بین راهی پرداخته می شود. روش تحقیق کیفی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی می باشد.