مرزبان بن رستم؛ شخصیتی خیالی یا تاریخی؟ (نگاهی به نقد و نظرهای پیرامون نویسنده مرزبان نامه)

مرزبان نامه از جمله آثار مهم نثر مصنوع است که اسپهبد مرزبان بن رستم بن شروین از فرمانروایان آل باوند در اواخر قرن چهارم هجری آن را نوشته است. به این دلیل که در قابوس نامه و تاریخ طبرستان مرزبان بن رستم بن شروین نویسنده مرزبان نامه گفته شده؛ ولی در مرزبان نامه تحریر وراوینی نویسنده آن مرزبان بن شروین آمده است و از طرف دیگر نسب نامه آل باوند و احوال مرزبان بن رستم / شروین در تاریخ ها و تذکره ها به روشنی نیامده است؛ در بین پژوهشگران بحث درازدامنی در خصوص نویسنده مرزبان نامه وجود دارد. گروهی بر این باورند که مرزبان بن رستم نویسنده کتاب است و گروهی دیگر مرزبان بن شروین را نویسنده آن می دانند. حتی برخی نویسنده و مترجم مرزبان نامه را برساخته و جعلی دانسته اند. فارغ از اینها، دیدگاه های متفاوتی نیز در مورد زبان نخستین اثر مبنی بر اینکه طبری یا فارسی دری بوده است؛ می بینیم. پژوهش حاضر پس از بررسی دیدگاه های گوناگون و بحث در این مورد؛ نشان می دهد که احتمالا مرزبان بن رستم بن شروین این کتاب را که دویست سال پیش از او مرزبان پسر شروین بن سهراب (پنجمین فرمانروای کیوسیان آل باوند) به زبان طبری نوشته بوده، به فارسی دری ساده برگردانده و دویست سال پس از وی سعدالدین وراوینی آن را به فارسی دری مصنوع تحریر کرده است.

کلیدواژه ها:

مرزبان نامه ، آل باوند ، مربان بن رستم ، مرزبان بن شروین