بررسی جغرافیای تاریخی و نحوه توسعه سکونت گاه انسانی روستای سیلاب طی ۵۵ سال اخیر (بخش مرکزی شهرستان سلماس)

جغرافیای تاریخی تحولات جغرافیایی اعم از طبیعی و انسانی را در بستر زمان مورد بررسی قرار می دهد. جغرافیای تاریخی-طبیعی به عنوان شاخه ای از این رشته بیشتر به مباحثی از قبیل بررسی اقلیم های جغرافیایی، آب و هوا، پوشش گیاهی و ... می پردازد. برنامه ریزی کاربری زمین در واقع علم تعیین اولویت زمین و مکان برای کاربردها و مصارف مختلف زندگی می باشد ازسویی، تغییرات کاربری اراضی حاصل کنش متقابل در فضا و زمان در ابعاد انسانی و زیستی فیزیکی و امروزه یکی از چالش های بخش کشاورزی ایران است، از این رو بخش بزرگی از اراضی کشاورزی و همچنین اراضی جنگلی از چرخه تولید و منابع طبیعی خارج شده اند. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی بوده و متغیر کالبدی و جمعیت را به عنوان عوامل موثر بر تغییر کاربری اراضی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. نتایج به دست آمده از بررسی تصاویر هوایی و ماهواره ای روستای سیلاب از توابع شهرستان سلماس طی سال های ۱۳۴۵ تا ۱۴۰۱ نشان داد که میزان تغییر کاربری و توسعه محدوده بافت مسکونی روستا با میزان افزایش تعداد خانوار طی بازه ۵۵ ساله رشد متناسبی داشته، ولی نسبت به میزان رشد جمعیت روستا دارای شیب بیشتری می باشد. بنابر این عواملی مانند رشد طولی روستا، افزایش سرانه بافت مسکونی نسبت به نرخ رشد جمعیت و کاهش بعد خانوار در بازه زمانی یاد شده، موجب تخریب و تغییر کاربری هرچه بیشتر اراضی واقع در حریم روستای سیلاب گردیده است. نتایج گویای این است که، گسترش عمده سکونت گاه انسانی روستا و نیز بیشترین تغییر کاربری اراضی کشاورزی در جهت اضلاع شرق، غرب و جنوب روستا و بر روی بستر اراضی کشاورزی (زراعی و باغی) بوده که مناسب ترین دسترسی به منبع آب کشاورزی (رودخانه دیرعلی چای)، داشتند.

کلیدواژه ها:

جغرافیای تاریخی ، رشد جمعیت ، تغییر کاربری زمین ، توسعه کالبدی ، سکونت گاه انسانی ، روستای سیلاب