اثر سرمایه انسانی بر آلودگی هوا در ایران؛ رهیافت GMM سری زمانی و منطق فازی

کیفیت نیروی انسانی، از جمله عوامل موثر بر تخریب محیط زیست می­باشد. برپایه بررسی­های انجام شده، آلودگی هوا تحت­تاثیر مقادیر دوره قبل از خود است و برای بررسی آن، باید از مدل پویا استفاده شود. بر این اساس در مطالعه حاضر، با استفاده از روش GMM در سری­های زمانی، اثر سرمایه انسانی بر آلودگی هوای ایران را طی دوره زمانی ۱۳۹۸-۱۳۶۰ مورد ارزیابی قرار می­گیرد. سرمایه انسانی، متغیری پنهان در اقتصاد بوده و معمولا پراکسی­های جایگزین به­جای آن استفاده می­شود. در مقاله حاضر، ابتدا مانند اغلب مطالعات قبلی، مدل تحقیق با استفاده از پراکسی متوسط سال­های تحصیل (به عنوان شاخص سرمایه انسانی) تخمین زده شد که نتایج، حاکی از عدم معنی­داری آماری و ناسازگاری تئوریک ضرایب برآوردی می­باشد. بر اساس مبانی نظری، استدلال می­شود که شاخص سرمایه انسانی، علاوه­بر جنبه آموزش، تحت­تاثیر جنبه­های دیگر مانند مهارت و بهداشت نیز قرار دارد. بنابراین در این مقاله، با استفاده از منطق فازی، شاخصی برای سرمایه انسانی در اقتصاد ایران ساخته شده که سه جنبه اصلی (آموزش، مهارت و سلامت) سرمایه انسانی را در نظر بگیرد. نتایج تخمین مدل آلودگی هوا با استفاده از شاخص برآوردی سرمایه انسانی، نشان داد که بهبود سطح سرمایه انسانی، اثر منفی بر آلودگی هوا داشته است. پس با افزایش سرمایه انسانی و بهبود کیفیت نیروی انسانی، می­توان انتظار داشت که آلودگی هوا و تخریب محیط زیست کاهش یابد. همچنین شهرنشینی، صنعتی شدن، آزادی تجاری، رشد اقتصادی، آلودگی دوره پیش، اثر مثبت و معناداری بر آلودگی هوا دارند.

کلیدواژه ها:

Human Capital ، Air Pollution ، GMM ، Fuzzy Logic ، سرمایه انسانی ، آلودگی هوا ، GMM سری زمانی ، منطق فازی