ارزیابی وضعیت خشکسالی هواشناسی منطقه لارستان با استفاده از شاخص های خشکسالی

مقدمه: هدف از تحقیق حاضر، بررسی وضعیت خشکسالی هواشناسی با مقایسه شاخص های خشکسالی و ارائه راه کار به منظور به حداقل رساندن آسیب های ناشی از آن در شهرستان لارستان در استان فارس می¬باشد.

مواد و روش ها: روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی با اهداف کاربردی همراه با عملیات میدانی می باشد. جامعه این پژوهش منطقه جغرافیایی شهرستان لارستان می باشد. برای این منظور میزان بارندگی و میانگین دما برای یک دوره ۱۴ ساله گردآوری گردید. در این تحقیق با استفاده از شاخص های خشکسالی به ارتباط بین آنها و تشخیص میزان خشکسالی در منطقه پرداخته شده است. شاخص بارش استاندارد (SPI)، شاخص Z چینی(CZI)، شاخص عدد Z (ZSI) و شاخص شناسایی خشکسالی (RDI) محاسبه و با یکدیگر مقایسه شده اند.

نتایج و بحث: نتایج تحقیق، خشکسالی خفیف تا شدید را در طی این دوره تایید نمود. مقدار شاخص SPI برابر۳۲/۱-، RDI برابر ۶۲/۱-،CZI برابر ۲۱/۱- و ZSIبرابر ۱/۱- بدست آمد. در بازه فوق ZSI از نظر انعکاس خشکسالی، کمترین حساسیت و مقدار RDI بیشترین حساسیت را نشان داد. روند تغییرات SPI و RDI تشابه بسیار زیادی داشت . فراوانی خشکسالی بر حسب شاخص های مختلف ، بین ۸/۴۴ تا ۶۹ درصد از مجموع سال ها را شامل شد . میزان شاخص های CZI و SPI در هر دوره ۳، ۶، ۱۱ و ۱۴ ساله به هم نزدیک بوده و شاخص ZSI در همان دوره از هر دو بالاتر بود. از نظر شدت، خشکسالی های خفیف سهم بیشتری و خشکسالی های متوسط و شدید سهم کمتری داشتند. مقارن با سال های با وقوع حداقل بارش، مقدار عددی RDI کمتر از SPI شده و به عبارت دیگر، مقدار منفی و شدت خشکسالی بیشتری را نشان می دهد. با افزایش مقدار بارش در سال های مرطوب خفیف به بالا مقدار عددی RDI بیشتر از SPI گردید که بیانگر حساسیت بیشتر این شاخص نسبت به شرایط محیطی به خصوص دما است.

نتیجه گیری: باتوجه به ارزیابی شاخص¬های فوق، می¬توان نتیجه گرفت که وقوع خشکسالی در منطقه فوق رخ داده و امکان ادامه و افزایش شدت آن با توجه به کاهش بارندگی در انتهای سال های مورد مطالعه امکان پذیر است. بنابراین، توجه به اعمال مدیریت صحیح مصرف آب در کشاورزی و کاهش پیامدهای خشکسالی در توسعه این منطقه، لازم و نیازمند برنامه ریزی و اجرای اقدام های پیشگیرانه و تعیین الگوی مصرف صحیح آب در مقابله با پدیده خشکسالی و توسعه کشاورزی پایدار و حفظ محیط زیست است. این مهم مستلزم به کارگیری دانش فنی کافی در پیش¬بینی خشکسالی و توان مقابله با آن در سال های آتی با توجه به وقوع روند کاهش نزولات جوی و افزایش دما در منطقه می باشد.

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، شاخص های خشکسالی ، لارستان ، هواشناسی