بررسی ویژگی های رویشگاهی و مدل پاسخ گونه مرتعی ماشک ایرانی (Vicia persica Boiss) به عوامل محیطی در مراتع استان مازندران

مدل های پیش بینی پاسخ گونه های گیاهی به عوامل محیطی، از ابزارهای مهم جهت کسب اطلاعات درباره علل استقرارگونه ها و تناسب مدل های پیش بینی پاسخ گونه های گیاهی به عوامل محیطی، از ابزارهای مهم جهت کسب اطلاعات درباره علل استقرارگونه ها، محسوب می شوند. در این تحقیق، با استفاده از آنالیزهای چندمتغیره، ضمن تعیین عوامل اکولوژیک موثر بر تغییرات ترکیب گیاهی به بررسی پاسخ گونه ماشک ایرانی (Vicia persica) به تغییرات عوامل محیطی، پرداخته شد. نمونه برداری از پوشش گیاهی به روش سیستماتیک-تصادفی طی سال های ۱۳۹۸-۱۳۹۶ انجام شد. مطالعات پوشش گیاهی شامل درصد تاج پوشش و تراکم گونه ها در داخل پلات ها انجام شد. برای این منظور تعداد پنج ترانسکت به طول ۱۰۰۰ متر با فاصله یکسان نسبت به هم بکار برده شد. سپس بر روی هر یک از آنها، شش پلات (۲ در ۲ متر) با فواصل یکسان، مستقر گردید. از هر یک از پلات ها، یک نمونه خاک با سه تکرار از عمق ۰ تا ۳۰ سانتی متری سطح خاک برداشت گردید. جهت بررسی ارتباط متغیرهای محیطی اثرگذار و معنی دار با پوشش گیاهی و انتخاب روش مناسب خطی و غیرخطی، آنالیز تطبیقی قوس گیری شده بر روی داده های پوشش گیاهی، انجام و طول گرادیان مشخص گردید. برای پیش بینی پاسخ گونه های گیاهی به تغییرات عوامل محیطی از مدل جمعی استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها در این بخش، از نرم افزارCanoco  نسخه ۴.۵، استفاده شد. نتایج نشان داده است که دامنه ارتفاع رویشگاه این گونه، ۳۴۰۰– ۲۲۰۰ متری از سطح دریا است. بررسی تاثیر مجموعه ای از عوامل محیطی بر تغییرات پوشش گیاهی در رویشگاه، منجر به انتخاب ۱۲ متغیر از بین ۱۹ متغیر اولیه شد. پاسخ گونه به متغیرهای درصد شن، هدایت الکتریکی، پتاسیم و آهک خاک به صورت تک نمایی، پاسخ گونه به متغیرهای اسیدیته خاک و درصد سنگ و سنگریزه به صورت کاهشی و پاسخ گونه به متغیرهای درصد ماده آلی، درصد کربن آلی، درصد نیتروژن و فسفر خاک، از مدل افزایشی پیروی می کند. پاسخ گونه به رطوبت اشباع خاک و وزن مخصوص ظاهری خاک، از مدل دو نمایی، پیروی کرد. درمجموع نتایج این پژوهش نشان داد که، مدل افزایشی تعمیم یافته اطلاعات ارزشمندی برای تعیین نیازهای اکولوژیکی گونه ها ارائه می دهد که می تواند در مدیریت پوشش گیاهی و اصلاح مراتع در مناطق مشابه، مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

گونه ماشک ، رسته بندی ، عوامل اکولوژیک ، مدل جمعی تعمیم یافته ، منحنی پاسخ گونه ، ویژگی های اکولوژیک