واکنش سیالات برگرفته از آب دریا با پریدوتیت های گوشته لیتوسفر اقیانوسی و تشکیل دایک های هورنبلندیت و رگه های اسپادائیت و دولومیت در افیولیت نایین (استان اصفهان، ایران)

مجموعه افیولیت مزوزوئیک نایین در شمال شهر نایین و در حاشیه غربی خرد قاره شرق- ایران مرکزی واقع شده است. درون پریدوتیت های گوشته این افیولیت، دایک­ های هورنبلندیتی سبزرنگ و دانه­ درشت به ضخامت چند­میلی متر تا حدود ۵۰ سانتی ­متر دیده می شود که توسط رگه ­های سفید کربنات به ضخامت چند میلی­ متر تا چند سانتی متر قطع شده است،. دایک ­های هورنبلندیتی از اسپینل کروم دار، هورنبلند، کلریت، ایلمنیت، ترمولیت، کلسیت و دولومیت و رگه ­های کربنات از کلسیت، دولومیت و اسپادائیت (MgSiO۲(OH)۲·H۲O) تشکیل شده ­اند. اسپادائیت ­ها از نوع گرمابی بوده و در یک محیط بازیک به عنوان آخرین فاز کانیایی تشکیل شده ­اند. نتایج تجزیه­ شیمی کانی ­های موجود در هورنبلندیت ­ها نشان می ­دهد که هورنبلندها از نوع هورنبلندهای منیزیم ­دار (۹۳/۰= Mg#)، کلریت ها از نوع پنینیت و کلینوکلر (۹۴/۰= Mg#) بوده و مقدار متوسط Mg# و Cr# در ­اسپینل های­کروم دار به ترتیب ۴۵/۰ و ۶۶/۰ است. حضور کانی­ های آب­دار فراوان (هورنبلند و کلریت) و رگه ­های کربنات، همچنین شیمی هورنبلند­ها و اسپینل های­ کروم دار، نشان دهنده منشا غیر­ماگمایی دایک ها و رگه ها و تشکیل آنها در اثر تاثیر سیالات برگرفته از آب دریا بر پریدوتیت های بخش بالایی گوشته است. ویژگی­های شیمیایی و کانی­ شناسی این هورنبلندیت ­ها نشان دهنده تحرک عناصر Mg، Ca، Si، Al، Na، Cr، Fe و Ti توسط سیالات برگرفته از آب دریا در محیط پریدوتیت های گوشته بالایی است. این پژوهش نشان می ­دهد که سیالات برگرفته از آب دریا بعد از واکنش و عبور از تمام واحدهای سنگی پوسته اقیانوسی با پریدوتیت های بخش بالایی گوشته نیز وارد واکنش شده و علاوه ­بر ایجاد دایک ­های هورنبلندیتی، رگه ­های کربنات حاوی کلسیت، دولومیت و اسپادائیت را نیز به وجود آورده است.

کلیدواژه ها:

سیالات برگرفته از آب دریا ، واکنش سیال- سنگ ، هورنبلندیت ، اسپادائیت ، رگه های کربنات ، پریدوتیت گوشته افیولیت نایین ، خردقاره شرق- ایران مرکزی