تحلیل قاعده حسن وضع در کتیبه های کوفی تزئینی منقوش به روش شابلونی بر حاشیه داخلی سفالینه های گلابه ای دوره سامانی

آنچه کتیبه های حاشیه داخلی سفالینه های گلابه ای (به قلم کوفی تزئینی با روش قالبی) را از سایر کتیبه های کوفی تزئینی متمایز می کند سطح مقعر آن است؛ زیرا با کاهش قطر بستر، کرسی های افقی مدور شده و عناصر به پرسپکتیو می روند. از این رو قاعده «حسن وضع» تحت الشعاع قرار می گیرد. بنابراین تحلیل ساختاری کتیبه های کوفی تزئینی سفالینه های گلابه ای سامانی بر اساس اصول خوشنویسی و مبانی کتیبه نگاری بر پایه قاعده «حسن وضع» جهت شناخت ارزش های بصری و درک وجوه زیبایی شناسی و کیفیات بصری آن ها، هدف اصلی این مقاله است. پژوهش حاضر همچنین به دنبال پاسخ به این دو پرسش است که کتیبه های کوفی تزئینی سفال های گلابه ای خراسان بر اساس «حسن وضع» چه ساختار و ویژگی هایی دارد؟ و این خصایص چه تاثیری بر کیفیت بصری و زیبایی کتیبه ها داشته است؟در همین راستا مقاله پیش رو با رویکردی توصیفی-تحلیلی و از طریق مطالعات کتابخانه ای، به تحلیل ۱۷ نمونه از این کتیبه ها پرداخت. در نهایت این نتیجه حاصل شد که حسن هم نشینی مفردات و پیوند آن ها با آرایه های گیاهی و هندسی، موافق اصول کرسی بندی انجام شده است. پای بندی نظام نوشتاری و تزئینی به کرسی و ترکیب بندی جزئی، به تکرار، تقارن، تعادل، توازن و ضرب آهنگ انجامیده که در نهایت به ترکیب بندی کلی مطلوبی منجر شده است.

کلیدواژه ها:

کتیبه نگاری ، کوفی تزئینی ، حسن وضع ، ترکیب بندی ، سفال گلابه ای