بررسی شیوه و رژیم حکمرانی آب حوزه ی آبخیز زاینده رود با تاکید بر نقش کنشگران و نهادهای کلیدی

با توجه به بروز خشکسالی در یک دهه اخیر و تشدید آن در سال های اخیر در ایران و به تبع آن در حوزه آبخیز زاینده رود، پایداری منابع آب با چالش جدی مواجه شده است. در این راستا پایداری منابع آب با نهادهای متناسب با شرایط حوزه و ذینفعان مشارکت کننده تحقق پیدا خواهد کرد. برای رسیدن به این وضعیت شناخت و بررسی رژیم حکمرانی در حوزه های آبخیز کشور الزامی می باشد. به همین خاطر در این تحقیق به بررسی و تعیین شیوه و رژیم حکمرانی در حوزه آبخیز زاینده رود که به عنوان یک منبع مشترک آب استراتژیک در کشور می باشد پرداخته می شود. برای تعیین شیوه حکمرانی در سطح سازمانی از پرسش نامه با روایی قابل قبول توسط اساتید مربوطه و ضریب آلفای کرونباخ ۰.۷۸ بهره گیری شد. به منظور تحلیل نتایج حاصل از پرسش نامه تعیین شیوه حکمرانی در سطح سازمانی، پاسخ ها وارد نرم افزار SPSS شد و سپس با استفاده از آزمون های فریدمن، دانکن و تجزیه واریانس مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که از ده کارکرد فرعی حکمرانی، نه کارکرد دارای شیوه حکمرانی سلسله مراتبی می باشند درحالی که چهار کارکرد دارای شیوه حکمرانی شبکه ای و فقط یک کارکرد دارای شیوه حکمرانی بازاری می باشد. همچنین، به منظور تعیین رژیم حکمرانی در حوزه آبخیز زاینده رود از روش تحلیل شبکه اجتماعی (SNA) استفاده شد. نتایج تحلیل شبکه نهادی نیز نشان داد که رژیم حکمرانی کنونی در حوزه آبخیز زاینده رود، رژیم رانت خواه متمرکز می باشد که از خصیصه های شیوه حکمرانی سلسله مراتبی تلقی می شود. در نهایت برای نیل به حکمرانی چندمرکزی، انتقال تصمیمات به فراحوضه و تلفیق شیوه های حکمرانی پیشنهاد شد.

کلیدواژه ها:

حکمرانی آب ، رژیم حکمرانی ، حوزه آبخیز زاینده رود ، حکمرانی سلسله مراتبی ، بازاری و شبکه ای