وجوه عنصر سبکی تناقض در رمانهای پسامدرن فارسی (بر مبنای آثار براهنی، روانی پور، خسروی و کاتب)

تناقض، همپوشانی نشانه ها و مفاهیم بدیل در محور جانشینی زبان است. در هر روایتی اعم از توضیحی یا داستانی؛ راوی برای معرفی کنش یا وضعیتی می تواند از میان چند امکان نشانه ای، فقط یک مورد را انتخاب کرده؛ به کار گیرد که آن نشانه سبب می شود کنش یا وضعیت مذکور با مرزبندی نسبتا دقیق و قطعی معرفی شود. هرگاه مرزبندی مذکور به دلیل همپوشانی و تداخل نشانه های بدیل، قطعیت خود را از دست بدهد، تناقض اتفاق افتاده است. البته درجه تباین یا تقابل نشانه های بدیل گاهی بسیار شدید و گاه آنقدر کمرنگ است که گویی تناقض نیست. در همه انواع ادبی صورتهایی از تناقض به چشم می خورد. منتهی در برخی از مکاتب یا ژانرهای ادبی به دلیل پشتوانه فکری یا ویژگی سبکی به شکلی فراگیر و گسترده وجود دارد. در ادبیات مشهور به پسامدرن، بنا به ویژگی عدم قطعیت، تناقض با وجوهی متنوع و در مقام عنصر سبکی غالب نمود می یابد و ابهام برآمده از آن، خواننده را به شکل افراطی دچار سردرگمی می کند. بر همین اساس در این نوشتار از میان دو شکل کلان تناقض صوری و معنایی؛ وجوه نوع اخیر در آثار چهار نویسنده برجسته دهه های هفتاد و هشتاد شمسی به شیوه توصیفی- تحلیلی تعیین، طبقه بندی و تحلیل شده است. نتیجه نشان می دهد که از میان  وجوه تناقض معنایی، سه  شکل «شخصیت پردازی متناقض»، «تداخل ساحت دنیای داستانی و واقعی» و «پایانبندی حلقوی و چندگانه» همراه با فروعات  عمده ترین دلیل اصلی ابهام در آثار بررسی شده است.

کلیدواژه ها:

Post-modern novels ، Barahani ، Ravanipour ، Khosravi ، Kateb ، contradiction ، رمانهای پسامدرن ، براهنی ، روانی پور ، خسروی ، کاتب ، تناقض