تعدد پایتخت های تاریخی ایران (یک قلمرو و این همه پایتخت)؟!: عوامل و زمینه ها

پایتخت های متعدد ایران در طول تاریخ بسان رودخانه ای پر پیچ وخم تمام مناطق ایران را درنوردیده اند؛ از این رو، این سرزمین در میان مناطق مختلف جهان از نظر تعدد پایتخت های مختلف در طول تاریخ بی نظیر و حتی تا حدی استثنا است. مسئله اصلی این نوشته در این است که چرا ایران برخلاف مناطقی چون چین، هند، فرانسه، انگلستان، روسیه، مصر، شام، بین النهرین، عربستان، یمن، سرزمین های روم و یونان و ... که حداقل هرکدام دارای یک یا دو شهر مرکزی و شاخص (پایتخت) بوده اند، از یک یا دو شهر هسته ای با مرکزیت طولانی یا پایتختی ثابت برخوردار نبوده است؟. چرا ایران در طول تاریخ پرفرازونشیب خود از یک پایتخت و شهر مرکزی برخوردار نگردید؟. با نگاهی کوتاه به تاریخ ایران، این موضوع به وضوح دیده می شود که یک شهر مرکزی یا یک پایتخت پایدار در این میان وجود ندارد، بلکه هر سلسله ای یک پایتخت و یا حتی چند شهر را به مرور به پایتختی برگزیده و این قلمرو را با تعدد و تنوع پایتخت ها مواجه ساخته است. این نوشته تلاش دارد تا چرایی این مسئله را به بحث گذارد؛ ناگفته پیداست که مسئله به سادگی قابل توضیح، تبیین و توجیه نیست. هرچند دستاورد تحقیق آن است که عامل جغرافیایی و به تبع آن زیست- معیشتی دارای نقش اصلی می باشد.

کلیدواژه ها:

تاریخ ، پایتخت ، شهر ، سلسله ها ، ایران