ارزیابی جامع فلوراید درمنابع آب محدوده ماکو-بازرگان-پلدشت

هدف اصلی پژوهش موردنظر توجه همه جانبه بر ابعاد مختلف غلظت بالای فلوراید در محدوده ماکو- بازرگان- پلدشت واقع در شمال استان آذربایجان غربی است. بدین منظور در آبان ماه سال ۱۴۰۰ از منابع آبی مختلف محدوده مورد پژوهش، ۶۰ نمونه جمع آوری و آنالیز شده است که غلظت یون فلوراید از ۳۹/۰-۸۹/۹ میلی گرم بر لیتر نوسان دارد و غلظت آن در بیش از ۵۰ درصد نمونه ها بالاتر از استاندارد سازمان بهداشت جهانی است. در این پژوهش ارتباط فلوراید با عناصر دیگر و تاثیرگذاری فرایند های مختلف بر این عنصر و آثار آن بر انسان و نباتات ارزیابی شده و در ادامه از تکنیک های آماری چندمتغیره برای درک فرایند های یاری رسان به این متغیر ها و شناسایی عوامل موثر بر غلظت فلوراید استفاده شده است و هم چنین نوسانات این عنصر در منابع آبی مختلف (چاه عمیق، نیمه عمیق، چشمه، قنات و آب سطحی) با تغییرات غلظت آن در ۱۵ سال اخیر موردبررسی واقع شده که اولین بار در این پژوهش به ارزیابی جامع فلوراید و تمرکز بر ابعاد مختلف مرتبط با این عنصر پرداخته شده است. با مقایسه مقادیر فلوراید برای منابع مختلف آبی مشخص شد که غلظت فلوراید در چاه های عمیق به دلیل ماندگاری بیش تر منابع آبی در ماتریکس آبخوان بالاترین است و در این پژوهش برای اولین بار به بیماری مرتبط با گیاهان (نکروز و کلروز) که در اثر غلظت بالای فلوراید در قسمت هایی از محدوده مورد پژوهش نمایان شده، اشاره شده است. با استفاده از نمودار های دو متغیره نیز معین شد که فرایند انحلال کربنات ها و تعویض یونی بر افزایش غلظت فلوراید و کربنات منابع آبی منطقه تاثیرگذار است و باتوجه به مقایسه تغییرات غلطت یون قلوراید در ۱۲ ایستگاه نمونه برداری نیز مشخص شد که شدت آنومالی در طی ۱۵ سال گذشته در ۱۲ ایستگاه مشابه به طور میانگین ۱۰ برابر افزایش داشته است و هم چنین با استفاده از آنالیز تحلیل خوشه ای و تحلیل عاملی سه گروه و سه فاکتور تعیین شد که نتایج، مویدی بر زمین زاد بودن آنومالی فلوراید و انسان زاد بودن نیترات در محدوده موردمطالعه است.

کلیدواژه ها:

فلوراید ، فرایندهای هیدروژئوشیمیایی ، کلروز و نکروز ، فلوئورزیس اسکلتی و دندانی