بررسی موسیقی بیرونی شعر در غزلیات فروغی بسطامی

موسیقی شعر، نتیجه توازن ها و تناسب هایی است که عناصر آوایی و صوتی تشکیل دهنده کوچک ترین واحد شعر اعم از مصراع، بیت یابند در محور همنشینی زبان پدید می آورد. وزن شعر یا موسیقی بیرونی، نظمی در اصوات گفتا ر است که ممکن است به اعتبار یکی ازآن خواص یا تنها به اعتبار شماره واحدهای صوتی حاصل شود و به حسب آن که کدام یک از خواص گفتار مبنای ایجاد نظم قرار بگیرد،وزن شعر انواع مختلف پیدا می کند. فروغی بسطامی یکی از بارزترین شاعران مکتب بازگشت ادبی در دوره قاجار است که به غزل سراییشهره شده است. غزلیاتش به شیوه شعرای سبک عراقی به ویژه سعدی و حافظ سروده شده است. این جستار در تلاش است تا به شیوهتوصیفی- تحلیلی موسیقی بیرونی را در غزلیات فروغی بسطامی بررسی کند. یافته های پژوهش گویای آن است که فروغی بسطامیغزلیاتش را در ۳۹ وزن عروضی سروده است که از آن میان فقط در زحافات چهار بحر عروضی هزج، مضارع، مجتث و رمل بیش از ۱۷۶غزل سروده که این تعداد از کل ۳۲۱ غزل اوست. این مهم بر این امر دلالت دارد که فروغی از اوزان رایج زمان خود برای سرودنغزلیاتش سود برده است. با توجه به مشرب عرفانی فروغی بسطامی، دلیل پربسامد بودن اوزان فوق نشات گرفته از درد و رنج و سوز وگداز عارفان های است که فروغی از آن بهره مند بوده است

کلیدواژه ها:

موسیقی بیرونی ، غزل ، فروغی بسطامی.