تعیین میزان آب کاربردی، عملکرد و بهره وری آب در مزارع پنبه استان خراسان رضوی

هدف از اجرای این پروژه، اندازه گیری حجم آب آبیاری، عملکرد و بهره وری آب در مزارع پنبه تحت مدیریت کشاورزان دراستان خراسان رضوی است. مزارع آزمایشی طوری انتخاب شدند که عوامل مختلف از جمله روش آبیاری، بافت خاک و کیفیت آب آبیاری را پوشش دهند. در کل استان جمعا ۵۱ مزرعه پنبه در شهرستان های سبزوار، بردسکن، نیشابور، خواف، رشتخوار و سرخس انتخاب شدند. مزارع منتخب در سال ۱۳۹۷ مورد پایش زراعی و آبی قرار گرفتند. برداشت اطلاعات از مزارع منتخب با مراجعه حضوری به مزارع، تکمیل پرسشنامه، نمونه برداری از خاک و منبع آبی مزارع، ثبت برنامه آبیاری و اندازه گیری دبی منبع آب صورت گرفت. نیاز آبی پنبه در مناطق مختلف محاسبه و با حجم آب آبیاری کشاورزان مقایسه شد. نتایج تحقیق نشان داد که دامنه تغییرات مقدار آب آبیاری در مزارع استان بین ۴۹۲۰ تا ۱۷۶۲۰ مترمکعب بر هکتار متغیر است و متوسط حجم آب آبیاری در مزارع برابر ۹۸۳۰ مترمکعب بر هکتار برآورد گردید. دامنه تغییرات عملکرد پنبه نیز بین ۱۰۰۰ تا ۶۳۰۰ کیلوگرم بر هکتار متغیر بود و متوسط عملکرد محصول برابر ۳۰۷۸ کیلوگرم بر هکتار به دست آمد. دامنه تغییرات بهره وری آب پنبه بین ۰/۱۰۲ تا ۰/۹۵۷ کیلوگرم بر متر مکعب و متوسط آن برابر با ۰/۳۵۷ کیلوگرم بر متر مکعب محاسبه شد. میانگین بهره وری آب در دو روش آبیاری سطحی و قطره ای به ترتیب برابر ۰/۳۱۸ و ۰/۶۶۹ کیلوگرم بر مترمکعب به دست آمد که نشان می دهد با تغییر روش آبیاری از سطحی به قطره ای، بهره وری آب در مزارع پنبه استان بیش از ۱۱۰ درصد قابل افزایش است.

کلیدواژه ها:

پنبه ، مدیریت آبیاری ، آبیاری قطره ای ، آبیاری سطحی ، نیاز آبی