ارزیابی قوانین شهری ایران با رویکرد سلامت شهری

شهرها با توسعه روزافزون شهرنشینی، با چالش های متفاوتی رو به رو شده اند که سلامت شهروندان را تحت تاثیر قرار می دهند. از دیرباز، شهرها در پاسخ به تهدیدهایی که برای سلامتی و سایر انواع امنیت ایجاد می شد، دگرگون شده اند. قوانین شهری به مثابه ابزارهایی برای تنظیم و مدیریت امور شهری بر سطح سلامت شهری و کیفیت زندگی شهروندان اثر می گذارند. پیامدهای بهداشتی در صورت عدم وجود قوانین برنامه ریزی خوب، می تواند منفی باشد و قوانین شهری خوب اساس برنامه ریزی موثر و ستون توسعه پایدار شهری است. در مواردی که قوانین ضعیف تدوین شده اند یا زیرساخت های حقوقی ضعیفی برای اجرای آنها وجود دارد، به نابرابری های قدرت(سیاسی،مالی،فنی و فرهنگی) اجازه می دهد که برنامه ریزی دور از حمایت از سلامت مردم محلی و با تمرکز بر ارزش زمین برای کسانی که در حال حاضر منابع را کنترل می کنند صورت گیرد. بنابراین داشتن ابزاری برای ارزیابی معیار کیفیت قانون گذاری، ضروری است. ارزیابی قوانین شهری، از جهت تطابق با مولفه و معیارهای سلامت شهری و همچنین معیارهای قانون با کیفیت، هدف اصلی این پژوهش است. به این منظور مهم ترین قوانین شهرسازی ایران انتخاب شده اند. در ایران اگرچه با وجود تلاش های پراکنده در دو سه دهه اخیر، قانونی جامع با عنوان قانون برنامه ریزی تدوین نشده است اما مجموعه قوانین انتخاب شده در این پژوهش همان کارکرد را دارند. با روش تحلیل محتوای کیفی و کمی جهت دار، به ارزیابی قوانین اصلی و پایه ای جاری شهرسازی ایران در سطح ملی، از منظر سلامت شهری (در دو بعد محتوا و عملکرد) پرداخته شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد مجموعه قوانین پایه و اصلی شهرسازی ایران،کمتر به مولفه های سلامت شهری معطوف شده است. طراحی و اجرای برنامههای توسعه شهری، منطقه ای و ملی تنها مولفه ی سلامت شهری است که در قوانین شهری ایران مورد توجه قرار گرفته است. میانگین امتیاز مولفه های عملکردی نیز نشان می دهد که قوانین کیفیت مطلوب ندارند. تنها، مولفه ی دسترس پذیری قوانین امتیاز مطلوب را بدست آورده است.

کلیدواژه ها:

سلامت شهری ، قوانین شهری ، ارزیابی عملکرد قانون ، ارزیابی محتوای قانون