طراحی مدل مفهومی و عملیاتی ارزیابی و رتبه بندی علمی گروه های آموزشی حوزه علوم انسانی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی ایران

هدف: این پژوهش با هدف طراحی یک مدل مفهومی  و عملیاتی جهت ارزیابی و رتبه­بندی علمی گروه­های آموزشی حوزه علوم انسانی دانشگاه­ها و موسسات آموزش عالی ایران انجام گرفته است.روش شناسی: پژوهش حاضر به لحاظ هدف توسعه­ای و  کاربردی است  و از روش تحقیق آمیخته که ترکیبی از روش­های کیفی و کمی می­باشد، استفاده نموده است. جامعه پژوهش متخصصان حوزه رتبه­بندی و سنجش و ارزیابی علم کشور بودند، که با روش هدفمند غیر تصادفی به تعداد ۳۲ نفر  انتخاب شدند. به منظور  پاسخگویی به سوالات از تکنیک دلفی فازی و روش بهترین-بدترین (BWM) به عنوان یک روش تصمیم­گیری چندشاخصه استفاده شده است. ابزار پژوهش دو پرسشنامه محقق ساخته و یک فرم جمع­آوری اطلاعات بود. پایایی پرسشنامه دلفی فازی با آلفای کرونباخ محاسبه و ۰.۷۸۵ بدست آمد  که قابل قبول است. جهت اعتباریابی پرسشنامه بهترین-بدترین  برای هر دسته ابعاد، معیارها و شاخص­ها نرخ ناسازگاری محاسبه شد. روایی محتوایی پرسشنامه­ها با نظر خبرگان تایید شد. در گام اول، شاخص­ها با مطالعه ادبیات موضوع استخراج و توسط خبرگان به قضاوت گذاشته شد. عوامل مدل مفهومی ایجاد شده به منظور وزن­دهی نزد خبرگان به قضاوت گذاشته شد. مقایسه زوجی عوامل انجام؛ مدل بهترین-بدترین برای هر دسته ابعاد، معیارها و شاخص­ها تشکیل  و با اجرای مدل، وزن عوامل و نرخ سازگای مشخص شد. در پایان مدل عملیاتی شامل وزن عوامل و اولویت هر یک از عوامل مشخص شد.   یافته ها: بر اساس مطالعه و تحلیل متون ۷۰ شاخص شناسایی، که در ۴ بعد و ۶ دسته معیار گروه­بندی شدند. پس از نظرخواهی از خبرگان و انجام غربالگری فازی شاخص­های مستخرج به ۵۴ شاخص نهایی در ۴ بعد و ۶ دسته معیار تبدیل شد، که در گام دوم وزن­دهی شدند. نتایج  حاصل از وزن­دهی عوامل نشان داد بعد پژوهشی با وزن ۰.۴۹۱  و تولید علم کیفی با وزن ۰.۴۲۷  به ترتیب در میان ابعاد و معیارها اولویت اول را داشتند. برای شاخص­های هر معیار نیز وزن­دهی انجام و اولویت­ها مشخص شد.نتیجه گیری: با استخراج و انتخاب شاخص­ها مدل مفهومی و با وزن­دهی به هر یک از عوامل مدل عملیاتی جهت رتبه­بندی علمی  گروه­های  آموزشی حوزه علوم انسانی دانشگاه­ها و موسسات آموزش عالی طراحی شد. مدل چندبعدی طراحی شده می­تواند در بهبود تصمیمات ذی­ربطان و ذی­نفعان نظام دانشگاهی و ارتقاء کیفیت گروه­های آموزشی و دانشگاه­ها نقش موثری داشته باشد.

کلیدواژه ها:

ایران ، رتبه بندی علمی ، دانشگاه ها ، گروه های آموزشی ، علوم انسانی ، مدل عملیاتی ، مدل مفهومی