بررسی تغییرات ویژگی های فتوسنتزی، محتوای موسیلاژی و اجزای عملکرد بنفشه ارسبارانی (.Viola ignobilis Rupr) در پاسخ به محرک های زیستی و شدت نور

چکیدهسابقه و هدف: در طول دهه های گذشته مصرف بی رویه کودهای شیمیایی در کشاورزی به واسطه ی وجود آلاینده ها و بقایای خطرناک موجب آلودگی محیط زیست شده است. بنابراین راه کارهای کشاورزی پایدار به عنوان روش های سازگار با طبیعت می توانند در افزایش تولید محصولات و کاهش اثرات سوء بر اکوسیستم مفید واقع شوند. همچنین، بهینه سازی شرایط محیطی با تاثیر بر فرایندهای فیزیولوژیکی و متابولیکی گیاهان دارویی به رشد بهتر و افزایش عملکرد در آنها منجر می گردد. در همین راستا تحقیق حاضر طی سال زراعی ۱۴۰۱ - ۱۴۰۰ به منظور ارزیابی صفات مورفوفیزیولوژیکی و محتوای موسیلاژی بنفشه ارسبارانی (Viola ignobilis Rupr.) انجام شد. مواد و روش ها: این آزمایش بر اساس طرح اسپلیت پلات بر پایه بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار انجام شد. تیمارها شامل فاکتورهای اصلی با دو شدت نور (۵۰ و۱۰۰ درصد نور طبیعی) و محرک های زیستی به عنوان فاکتورهای فرعی شامل پروتئین هیدرولیز گیاهی، پروتئین هیدرولیز جانوری، عصاره جلبک قهوه ای آکادین، پروتئین هیدرولیز گیاهی + جلبک قهوه ای آکادین، پروتئین هیدرولیز جانوری + جلبک قهوه ای آکادین و گیاهان شاهد (عدم کاربرد محرک های زیستی) بودند. پروتیئن های هیدرولیز ذکر شده به صورت محلول پاشی برگی در غلظت (صفر و ۲/۰ گرم در لیتر) و عصاره جلبک به صورت مستقیم بر روی خاک در غلظت (صفر و ۲ گرم در لیتر) استفاده شدند.یافته ها: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که وزن تر و خشک اندام هوایی به ترتیب ۶۶/۱۱ درصد و ۳۹/۲۹ در شدت نور ۱۰۰ درصد نسبت به شرایط سایه افزایش یافت. همچنین میزان کربوهیدرات های محلول و پروتئین کل به ترتیب ۱۸/۱۴ درصد و ۲۹/۱۹ درصد در شدت نور ۱۰۰ درصد نسبت به شرایط سایه مقادیر بیشتری را نشان داد. مقادیر موسیلاژی در برگ و گل به ترتیب به میزان ۷۷/۱۲ درصد و ۸۵/۲۵ درصد در شدت نور ۱۰۰ درصد بیشتر از شرایط ۵۰ درصد سایه بود. در این تحقیق وزن تر و خشک ریشه تحت تاثیر شدت نور قرار نگرفت. همچنین کاربرد همه ی انواع محرک های زیستی دارای اثرات مثبت معنی دار بر تمامی صفات مورد ارزیابی در این آزمایش بودند، به طوریکه بیشترین میانگین اجزای عملکرد در کاربرد پروتئین هیدرولیز جانوری + عصاره جلبک حاصل شد، هرچند تفاوت معنی داری با مصرف پروتئین هیدرولیز گیاهی + عصاره جلبک نشان ندادند. از نظر محتوای موسیلاژی نیز بیشترین مقادیر موسیلاژ در استفاده از پروتئین هیدرولیز گیاهی + عصاره جلبک به دست آمد اما تفاوت معنی داری با کاربرد محرک های زیستی مختلف به استثنای جلبک آکادین مشاهده نشد. برهمکنش متقابل بین دو فاکتور نور و محرک های زیستی فقط بر صفات سطح برگ و تعداد گل معنی دار شد. در این تحقیق، اثر نور بر کلروفیل کل و کاروتنوئید معنی دار نشد اما کاربرد محرک های زیستی به افزایش قابل ملاحظه ی این رنگدانه ها نسبت به گیاهان شاهد منجر گردید. همچنین بررسی صفات فتوسنتزی نشان داد که نرخ تعرق، هدایت روزنه ای و نرخ جذب و تحلیل خالصCO۲ به-ترتیب به میزان ۱۳ درصد، ۹۵/۱۶ درصد و ۹۵/۱۰ درصد در شدت نور ۱۰۰ درصد بیشتر از شرایط سایه بود، ضمن این که گیاهان تیمار شده با محرک های زیستی در مقایسه با گیاهان تیمار نشده در صفات مرتبط با تبادلات گازی مقادیر بالاتری را نشان دادند.نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که تغییر و بهینه سازی شرایط رشد گیاهان دارویی به بهبود رشد و افزایش تولید متابولیت-های اولیه و ثانویه در آنها منجر می شود. در این تحقیق کاربرد همه ی انواع محرک های زیستی سبب افزایش قابل توجهی در صفات رویشی، کارایی فتوسنتزی و محتوای موسیلاژی بنفشه گردیدند اما کاربرد توام پروتئین هیدرولیز و عصاره جلبک آکادین به نتایج مطلوب-تری منجر گشت که احتمالا به دلیل اثرات هم افزایی کاربرد این دسته از محرک های زیستی در این آزمایش می باشد. واژه های کلیدی: بنفشه سانان، پروتئین هیدرولیز، عصاره جلبک، موسیلاژ.

کلیدواژه ها:

پروتئین هیدرولیز ، عصاره جلبک ، موسیلاژ ، بنفشه سانان