چکیدهسابقه و هدفلوبیا سبز از جمله سبزیجاتی است که از دیر باز در ایران کشت و مصرف می شود. علی رغم اهمیت لوبیاسبز به عنوان کالای صادراتی، تمرکز زیادی بر روی تنوع ژنتیکی ژرم پلاسم لوبیا سبز موجود در کشور صورت نگرفته است. این مطالعه به منظور بررسی خصوصیات زراعی و ریخت شناسی ۶۷ نمونه ژنتیکی مختلف موجود درکلکسیون لوبیا سبز جمع آوری شده از استان های مختلف کشور در سال ۱۴۰۰ در مزرعه پژوهشی بانک ژن گیاهی ملی ایران واقع در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج انجام شد.مواد و روش هادر سال اول (۱۳۹۹-۱۴۰۰) ۶۷ نمونه ژنتیکی لوبیا سبز کشت و احیاء شدند. در سال دوم (۱۴۰۱-۱۴۰۰) نمونه ژنتیکی لوبیا سبز به صورت طرح آگمنت به همراه چهار شاهد (سانری، والنتینو، آریان و سپهر) کشت و ۲۹ ویژگی زراعی و مورفولوژیکی از جمله صفات مربوط به برگ، گل، غلاف و دانه بررسی شد. داده ها با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS و SAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و ضمن محاسبه همبستگی، گروه بندی ژنوتیپ ها با استفاده از تجزیه کلاستر انجام شد.یافته ها بیشترین ضریب تغییرات (CV) به ارتفاع بوته (۷۰ درصد)، وزن بذر تک بوته (۴۷ درصد)، تعداد غلاف در بوته (۴۰ درصد) اختصاص داشت، در میان صفات کیفی مورد بررسی بیشترین شاخص شانون به ترتیب در صفات درجه انحنای غلاف(۲۸/۱)، رنگ بذر(۲۳/۱) و شکل برش عرضی غلاف(۱۷/۱) مشاهده شد. بین بیشتر صفات اندازه گیری شده
همبستگی معنی داری وجود داشت. بزرگترین
همبستگی معنی دار بین طول غلاف با تعداد دانه در غلاف و وزن ده
غلاف سبز و صفت وزن بذر تک بوته با تعداد غلاف در بوته مشاهده شد. در تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ ها مورد مطالعه به پنج خوشه اصلی تقسیم شدند. نتیجه گیرینمونه های ژنتیکی مختلف لوبیاسبز مورد بررسی دارای طیف وسیعی ازخصوصیات ریخت شناسی بودند که نشان دهنده تنوع ژنتیکی بالای این محصول می باشد. در این تحقیق نمونه های ژنتیکی ۲ ، ۲۶، ۱۲۸،۱۲۷،۵۸، ۱۲۹ با ۴۲ روز زودگل ترین ژنوتیپ بودند. نمونه های ژنتیکی ۱۱ و ۱۲۳ بیشترین وزن ده
غلاف سبز را نسبت به سایر ژنوتیپ ها و ارقام شاهد داشت. نمونه های ژنتیکی ۳۰ و ۳۳ بالاترین وزن بذر تک بوته و ژنوتیپ ماگ قرمز بیشترین طول غلاف را داشت. رقم سانری و نمونه ۱۲۹ بیشترین تعداد گل در خوشه و نمونه ۳۰ و ۳۴ بیشترین تعداد غلاف در خوشه را داشتند. با توجه به موارد مطرح شده در بالا نتیجه گیری می شود که در بین توده های لوبیا سبز مورد بررسی تنوع قابل توجه ای وجود دارد و امکان استفاده از این تنوع در برنامه های به نژادی وجود دارد
