ارزیابی دیدگاه رشیدرضا درباره مبحث توسل و شفاعت بر پایه اخبار و سیره رضوی

شفاعت و توسل از مباحث اعتقادی مهمی است که بی تردید خاستگاه آن، قرآن و سنت قطعی است. رشیدرضا با تلاشهای عقلی، تفسیر و تاویل برخی مفاهیم قرآنی، سیره نبوی و صحابه، توسلات مسلمانان را بدعت آمیز، شفاعت را تسلط اراده شفیع بر اراده الهی، خالقیت و عبادت مشفوع و توسل را نفی ولایت خداوند می داند. نظر به جایگاه رشیدرضا و آراء او در میان اهل سنت، ارزیابی مبانی فکری و تحلیل رویکرد وی خصوصا در تفسیر المنار ضروری به نظر می رسد. این پژوهش که با روش توصیفی – تحلیلی به نگارش در آمده است کارکرد اخبار رضوی از سه جهت، مورد تدقیق واقع شده است. اول آن که با توجه به جایگاه و مرجعیت امام رضا (ع) در تبیین باورهای امامیه، بسیاری از اخبار رضوی می تواند در مقام دفع شبهه - نه رفع شبهه – به کار آیند. به دیگر بیان؛ تبیین صحیح باورها بر پایه نصوص مرجع معصوم دینی، جایی برای بسیاری از شبهات باقی نمی گذارد. دوم آن که بسیاری از اخبار رضوی (ع)، ناظر به قواعد محکم عقلی و یا تفسیر آیات قرآنی است که فارغ از معصوم دانستن یا ندانستن ایشان ، مقبول جمیع مذاهب خواهد بود. سوم آن که امام رضا (ع) در بسیاری از اخبار خویش، نقش راوی را ایفاء نموده اند که به نقل خبر از پیامبر (ص) می پردازند؛ لذا برای اهل سنت نیز – بنا بر عدم قائلیت عصمت برای امام (ع)- نظر به صادق دانستن ایشان ، معتبر خواهد بود. که در این راستا، نتایج حاصله، عقل گرایی افراطی رشیدرضا ، تحمیل ذهنیات وی بر آیات و روایات و و در پی آن تناقض گویی ها و ... موجب واگرایی وی از کتاب و سنت و سبک وی بر خلاف اعتقاد بر بازگشت به باورهای مسلمانان متقدم و ملاک های ضروری تفسیر از منظر المنار است.

کلیدواژه ها:

اخبار و سیره رضوی ، رشیدرضا ، شفاعت و توسل ، کتاب و سنت ، واگرایی