بررسی سیمای نفس در مرصاد العباد و مصباح الهدایه

در فرهنگ اسلامی بر تفکر درباره بعد غیر مادی انسان تاکید فراوانی شده ، تا جایی که پیامبر اکرم  و امیر مومنان  معرفت نفس را کلید معرفت رب معرفی کرده اند. از این رو موضوع «نفس» در دانش های گوناگون از زوایای مختلف بررسی شده است که در این میان، سیمای آن در حوزه عرفان و تصوف برجستگی ویژه ای دارد. نجم الدین کبری و عز الدین کاشانی از جمله کسانی اند که در کتب خود با زاویه دید عرفانی به مداقه درباره نفس و شناساندن آن پرداخته اند. پژوهش حاضر که با روش تحلیلی ، توصیفی و مقایسه ای فراهم شده، در پی رسیدن به تعریف نفس نزد این صاحب نظران است و به این نتیجه می رسد که ایشان در بیان ماهیت و مراتب نفس تقریبا باهم موافق اند ولی گاه در برخی جزئیات، به ویژه رابطه نفس و اخلاق و نیز ارتباط آن با دل و روح با هم تفاوت هایی دارند از قبیل اینکه رازی بر آن است که دل و نفس، با تعلق روح به جسم پدید می آیند، ولی کاشانی، دل یا قلب را نتیجه ازدواج روح و نفس می داند یا اینکه رازی به نفوس اماره، لوامه، ملهمه و مطمئنه اشاره دارد، ولی نفس ملهمه درتقسیم بندی کاشانی نیامده است.

کلیدواژه ها:

نفس ، دل ، عرفان ، مرصاد العباد ، مصباح الهدایه