مدل سه مرحله ای واکنش های پس از رویا بر اساس روایت های رویا در آثار کلاسیک عرفان اسلامی

آثار تاریخی عرفان اسلامی، به عنوان یکی از منابع موثر در فضای فرهنگی امروز مسلمانان، سرشار از روایت های رویا است که با هدف ترویج باورهای عرفانی نوشته شده اند. توجه به نحوه واکنش افرادی که در این آثار رویا را تجربه می کنند، می تواند به تبیین روان شناختی نحوه واکنش افراد به رویاها کمک کند. بدین منظور ۱۴۸ روایت مربوط به واکنش های پس از رویا را از ۲۸ اثر عرفانی شاخص سده های ۴ تا ۹ قمری شناسایی و با استفاده از روش کیفی تحلیل درون مایه ای کدگذاری و تحلیل کردیم که از این بررسی سه درون مایه حاصل شد: ۱) واکنش عاطفی جسمانی؛ ۲) واکنش شناختی؛ و ۳) واکنش رفتاری. بر اساس توالی مشاهده شده در این سه نوع واکنش، مدل سه مرحله ای واکنش های پس از رویا را پیشنهاد کردیم و استدلال کردیم که این سه مرحله از نظر مفهومی به همه واکنش های رویا قابل تعمیم هستند. سپس، در مورد هر یک از درون مایه و مدل پیشنهادی بحث کردیم. پژوهش های آینده می توانند با استفاده از روش های پیمایشی یا آزمایشی این مدل را ارزیابی کنند و جزئیات بیشتری را به این مدل بیفزایند.

کلیدواژه ها:

رویاها ، عرفان اسلامی ، واکنش های پس از رویا ، رویاهای تاثیرگذار